Het Winterbulletin..
Oude bulletins, door Cees van Zwieten

Winterbulletin no 10

De uitdrukking "het doek valt" lijkt me zelfs nog misplaatst voor het einde van deze winter. Weliswaar zijn we de meteorologische lente ingegaan en laten we de meteorologische winter achter ons, maar feitelijk heeft deze winter geen enkele serieuze poging gedaan om voor het voetlicht te komen.

Onbeduidend, saai en zacht was de winter 1999-2000. Wat mij opviel was, dat er eigenlijk geen uitschieters naar boven of naar beneden waren. Uitzonderlijk zacht weer kwam nauwelijks voor, waardoor de natuur op dit moment niet eens zo ver voorloopt op normaal. (wat is trouwens normaal tegenwoordig?)

Een interessant aspect van deze winter is de voorspelbaarheid van de kleine koude-periodes, die telkens rond of iets na het midden van de maand optraden. Ook februari hield zich aan dit scenario van de (kleine) speldeprikken : nog maar net was 15 februari voorbij of de wind draaide weer naar noordwest en de temperatuur daalde enkele graden. Plaatselijk viel zelfs een flink pak sneeuw; ook was er nachtvorst. Maar met echt winterweer had dit weinig te maken.

Een staartje zal deze winter nog wel hebben in maart, want het ziet er volgens diverse voorspellers naar uit dat maart een te koude maand wordt. Maartse buien, sneeuw, vorst, alles is nog mogelijk. Op echt voorjaarsweer zullen we vermoedelijk nog een maandje moeten wachten.

Met lentegroeten,
Cees van Zwieten

Winterbulletin no 9

Dat lijkt op dit moment wel de vraag over deze winter. De gerenommeerde voorspellers zijn het eens over de komende dagen : vorst in de nacht, overdag rond 0 en kans op sneeuwbuien. En toch lijkt ook deze poging tot winter gedoemd om te mislukken; of zoals een medewerker van Meteo-consult donderdag zei : je ziet dat vaak in zachte winters, koude-invallen zetten uiteindelijk niet door.

Wat is dat toch met die winters? Waar in het ene jaar een zomaar een koudegolf wordt opgezet, lopen in een ander jaar alle mogelijke kou-invallen op niets of bijna niets uit. Iedere winter heeft zo zijn eigen karakter, en deze is er één van opvallende miskleunen op het gebied van de ware winter. Het is overigens wel interessant om te zien, dat vanaf oktober iedere maand nog steeds een afkoeling te zien geeft rond of iets na het midden van de maand. Even zovele pogingen als mislukkingen. Het wintergetal staat inmiddels op 0,8 (Weten we het nog? 150 voor 95/96 en 131 voor 96/97), wat bar weinig is voor dit stadium van de winter. De komende dagen wordt daar ongetwijfeld een paar punten aan toe gevoegd.

Dat brengt me op de verwachting voor de komende week : bijna alle voorspelmodel-len geven na woensdag weer stijging van temperatuur. Alleen Offenbach houdt vast aan een koude week, maar dan met zuidenwind. Dat wijst er wel op, dat er eigenlijk geen hoop is op een oostelijke of noordoostelijke stroming; zo'n stroming zou ogenblikkelijk verscherping van de kou te weeg brengen, want wat zien we op de rapporten : Moskou -20, Warschau -7, en tot -30 in Scandinavië. Helaas is het hogedrukgebied niet weg te branden bij Ierland; als het zich verplaatst dan is het naar het zuiden of zuidoosten.
Vandaag gaf Meteo-consult de experimentele verwachting voor februari en maart: Februari zou ongeveer 1 graad te warm worden en maart gemiddeld 1/2 graad te koud. Beide maanden, vooral maart, zouden meer dan normale neerslag geven. Geen aanwijzing voor een "late bekering" van deze winter dus.

Aardig genoeg spoort dit met mijn voorspelling, gedaan midden december, dat relatief de meest winterse maand toch pas maart gaat worden. Mijn verwachting blijft dan ook : februari geeft winterse speldenprikken, rond het midden van de maand, mogelijk met een pak sneeuw. Maart geeft een flinke koudeperiode, waarbij het regelmatig tot (nacht)vorst zal komen.
Ik kom nog even terug op mijn verhaal over de komende eeuw (zie bulletin no 7). In een aantal bijlagen van het dagblad Trouw wordt een blik geworpen in mogelijke ontwikkelingen in de volgende eeuw. Eén van die ontwikkelingen is de gevolgen van het broeikaseffect. Diverse rekenmodellen (maar niet alle) verwachten een verzwakking van de warme golfstroom, waardoor het op het noorden van de Atlantische Oceaan flink kouder gaat worden. Ook de Barentszee "profiteert" daarvan. Volgens één van de modellen zou dit in 2100 leiden tot temperatuurdaling van 2 tot 4 graden in de omgeving van IJsland en van meer dan 4 graden bij Nova Zembla. In een strook die over Engeland, Nederland en Zuid Scandinavië loopt gaat het dan om een daling van 0 tot 1 graad. Warmer wordt het vooral in de rest van het noordpoolgebied, daar tot boven 5 graden; in de rest van de wereld gaat het om stijgingen van 2 tot 4 graden, met uitzondering van het zuidpoolgebied. Het rekenmodel gaat uit van de aanname, dat in 2100 de concentratie kooldioxide is verdubbeld t.o.v. 1996. In hoeverre de verandering van de warme golfstroom samenhangt met de stijging van het CO2-gehalte wordt uit het verhaal niet duidelijk.Ik zou uit dit verhaal de voorzichtige conclusie trekken, dat bij ons kouder weer zal optreden bij NW of N-wind, maar niet bij oostenwind. Ook is het mogelijk, dat er meer voorkeur voor NW-wind komt i.p.v. ZW-wind. Als dit model de werkelijkheid benadert; zo niet, dan zijn we terug bij AF, dwz het wordt gewoon warmer!

Met ijskoud de groeten,
Cees van Zwieten

Winterbulletin no 8

Jawel, er is reden tot enige opwinding, want al drie dagen houdt het ECMWF vol, dat het begin volgende week waarschijnlijk gaat vriezen! De Amerikanen spreken dit ronduit tegen en een ander instituut, ik meen in Offenbach, ziet uitgesproken heil in een winterse prognose.

Wat is het geval : al dagen houdt zich een hogedrukgebied op in de omgeving van Schotland. Zoals bekend levert ons dit een slappe NW-stroming op zonder enige winterse allure. Maar, nu is alvast een eerste stap in de goede richting gezet, in de vorm van drukdalingen in oost- en zuidoost-Europa. Als gevolg hiervan is boven een groot deel van midden-Europa een koude noordelijke stroming onstaan : de afkoeling is begonnen!
De volgende stap die gezet moet worden is een uitbreiding en verplaatsing van het hogedrukgebied naar noord- of midden-Scandinavië. En daar zit hem de kneep : de meerderheid van de ensemble-verwachtingen van het ECMWF geeft wel een uitbreiding van het hogedrukgebied aan, maar op de lange termijn, zeg vrijdag de 27-ste, toch een verplaatsing naar iets te zuidelijke regionen. De amerikanen zien slechts afzakken van het hoog naar het zuiden, gevolgd door een zachte ZW-stroming over Europa.
De conclusie van Meteo-consult is, dat het in ieder geval begin volgende week kouder wordt, met 's nachts mogelijk matige vorst! Maar, de langere termijn is nog wel erg onzeker.

Mijn commentaar is het volgende : nog altijd houdt deze winter zich aan het verwachte schema, nl geen echte kou, maar wel steeds rond het midden van de maand een wijziging in de stroming naar NW of N-richting. Mijn verwachting was, dat deze verandering in januari helemaal niets om het lijf zou hebben, en dat er pas in februari sprake zou zijn van winterse speldeprikken.

(Overigens verwachten alle ultra-lange termijnvoorspellers een zachte januari en een zachte februari). Wat er nu gebeurt zou kunnen leiden tot een geheel andere wending, maar ik heb er nog niet veel vertrouwen in. Anders gezegd : ik houd nog even vast aan mijn prognose, maar door de laatste berichten komt er toch enige twijfel. Het is natuurlijk niet uitgesloten, dat deze winter voor een fikse stunt gaat zorgen, en daarmee alle voorspellers te kijk zet!

Laten we daar op hopen,
Cees van Zwieten

Winterbulletin no 7

Opnieuw een week voorbij, zonder noemenswaardige winterfeiten. Al kondigt Jan Visser in Trouw vandaag belangrijke drukwijzigingen op het noordelijk halfrond af, echt winters ziet het er voor ons niet uit. Wat is er aan de hand : een groot hogedrukgebied heeft zich gevestigd ten NW van Ierland en Schotland. Een aardige blokkade voor de ZW-stroming, maar toch een, die niet meer dan NW-stroming oplevert : afwisseling van normaal en iets te koud weer, met op z'n best wat nachtvorst. Zolang in zuid en oost-europa de luchtdruk niet flink daalt zit er niet meer in.

Daarom ga ik maar weer verder met mijn verhaal over de beruchte winter van 78/79.
Op nieuwjaarsdag is het prachtig rustig winterweer geworden, het brute wintergeweld lijkt voorbij. Het KNMI verwacht voor morgen wel een paar sneeuwbuien, vooral in het westen. Waar het KNMI zich op verkeek, was de kracht van de Noordzee in zo'n geval als "buienpomp" : een komplete regionale depressie ontstond boven het warme noordzeewater in de zeer koude lucht.
Een korte beschrijving van het weer in Rotterdam (voor andere plaatsen in Nederland kan dit er heel anders uitgezien hebben) op 2 januari 1979 :
In de ochtend een krachtige zuidenwind met sneeuw bij 3 tot 5 graden vorst : het portier van mijn auto vriest in één minuut dicht! In het begin van de middag klaart het op, zwak NW windje bij 0 graden, de zon breekt door. Om 5 uur 's middags een NO-storm met sneeuw (stuifsneeuw?) en snel dalende temperatuur. Om 10 uur 's avonds klaart het op, om 12 uur is het windstil bij -15 ! Vier weertypen op één dag! Op dezelfde dag kreeg Rotterdam : windstilte, windkracht 7, mist, sneeuw, regen, zonnig weer en onweer; wind uit alle bijna richtingen. Uit de gegevens van het KNMI kon ik later de depressiebaan traceren : vanuit de Noordzee kwam de kern bij Valkenburg Zuid-Holland binnen en trok iets ten noorden van Rotterdam naar het zuid-oosten, over Brabant verder het continent op. Ten noorden van de baan van de kern bleef het vriezen, ten zuiden ervan kwam tijdelijk zachtere lucht binnen ; met geweld (de NO-storm van 5 uur) stortte de koude lucht zich daarna weer over het land uit. De week die daarop volgde bracht strenge kou in het hele land : in NO-Groningen werd meer dan 20 graden vorst gemeten, bij maxima van rond -10. Dat was voor de schaatsers de mooiste week van die winter. Verder grossierde hij vooral in ijzel en sneeuwstormen. Niets van dat alles (tot nu toe) in deze winter.

Nog wat nieuws over de komende eeuw : ondanks het versterkte broeikas-effect is het mogelijk, dat bij ons de gemiddelde temperatuur niet gaat stijgen. De verklaring daarvoor is, dat de warme golfstroom op het noorden van de Atlantische Oceaan zwakker wordt, doordat hij eerder in zijn loop de diepte op zoekt. Dat zou betekenen dat het in een deel van west-europa zelfs iets kouder wordt. Dat gaat over gemiddelde, wat weinig zegt over de mogelijkheid van (zeer) strenge winters. Het geeft wel aan, hoe verward en onvoorspelbaar ons toekomstbeeld, ook wat dit betreft, is.

De beste wensen voor 2000,
Cees van Zwieten