schaatsthuis verhalen archief ijskansen websporen contact
Archief oude bulletins

Winterbulletin no. 20 door Cees van Zwieten

(21-02-05)

Voorbij

De verwachte sneeuw is hier en daar in het land gevallen. Een deel van zuidoost Nederland meldde vanochtend 2 tot 3 cm sneeuw. Morgen zal de wind uit het noordoosten gaan waaien, waarbij iets koudere lucht wordt aangevoerd; daarbij kan het in de nacht licht vriezen; overdag komt de temperatuur tot ongeveer 2 à 3 graden boven nul; dat alles bij een in hoofdzaak bewolkte lucht. Kortom : geen mooi helder vriesweer. Ook de rest van de week zal dit weertype aanhouden met temperaturen iets onder normaal en af en toe kans op sneeuw.

Het zag er zo mooi uit op de weerkaarten die we een paar dagen geleden konden bewonderen van de diverse weermodellen : luchtdrukverdelingen die winterliefhebbers in opwinding brachten. Er zat wel iets tegen : geen reservoir met zeer koude lucht was aanwezig boven Europa. Bovendien blijven we voortdurend onder invloed van een depressiegebied met relatief vochtige lucht; dit depressiegebied verhindert bovendien een stevige oostelijk stroming in onze omgeving. De noordoostenwind die nu opsteekt voert geen hevige kou aan, omdat die ook boven Scandinavië niet aanwezig is. En dan : het is bijna eind februari; de winter verliest aan kracht.

De conclusie is duidelijk : de winter van 2004-2005 is wat betreft de schaatsers voorbij. Voorbijgegaan zonder enige vorstperiode en zonder ijs van belangwekkende dikte. Opnieuw een teleurstellende winter met een gemiddelde temperatuur boven normaal. Aan dat laatste kan een koude week van 22 t/m 28 februari niets meer doen. In het beste geval zal februari een heel klein beetje beneden normaal uit komen. De winter als geheel komt in de boeken als vrij zacht met zeer weinig vorst. Ik schat, dat het Koudegetal zal komen op 18 à 20. Dat is dan net iets meer dan vorig jaar, toen we op 16,3 bleven steken.

pijl terug

Winterbulletin no. 19 door Cees van Zwieten

(17-02-05)

Sneeuw

Het gaat er op lijken, dat de meest serieuze periode met winterweer nu voor de deur staat. Vanaf het weekend ontwikkelt zich een noordelijke stroming, die later meer naar noordoost gaat. Helaas is geen extreem koude lucht in Scandinavië aanwezig, zodat het bij ons niet direct tot serieuze vorst kan komen. Bovendien zal het hogedrukgebied, dat zich boven IJsland en noord Scandinavië ontwikkelt zo ver weg liggen, dat wij onder invloed blijven van een lagedrukgebied boven midden Europa. Dat zal tot gevolg hebben dat er sneeuwkansen blijven bij een wind die dicht bij de noordhoek zal liggen. De temperaturen zullen in de volgende week dan ook vrijwel zeker overdag boven 0 blijven.

Het zal voor de schaatser geen mooie ijsvloer opleveren. De ijspluim van het KNMI gaat aan het eind van de volgende week niet verder dan 1 cm ijs. Maar dat is zo ver weg, dat daar weinig waarde aan moet worden toegekend. En wat er daarna gebeurt is uiteraard helemaal onzeker. Het is heel goed mogelijk, dat de periode met koud weer nog langer gaat duren. De amerikanen (GFS-model) opteren vanochtend voor een versterking van de noordelijk stroming boven Scandinavië met nieuwe aanvoer van koude lucht met sneeuw boven onze omgeving. Als dat doorgaat, kan het t/m de eerste week van maart winters blijven.

pijl terug

Winterbulletin no. 18 door Cees van Zwieten

(15-02-05)

In de goede richting

Tot nu toe is er niets terecht gekomen van winter of schaatsijs. In mijn winterverwachting heb ik een vorstperiode vanaf eind januari staan. Die is er niet gekomen; zelfs een enkele ijsdag kon er in deze fase van de winter niet vanaf. De enige ijsdagen van de winter vielen op 25 november en 21 december. De laatste weken jojoot de temperatuur zo’n beetje tussen iets onder normaal en ruim boven normaal. Het gemiddelde over de afgelopen maand komt in De Bilt op 3,7°C en dat is bijna 1 graad boven normaal. (Zie ook : overzicht 04-05)

Toch heeft de winter in grote delen van Europa en zelfs in Noord Afrika even een vuist laten zien in de laatste decade van januari. Midden Europa kreeg een koudegolf met sneeuw. In Spanje en Italië, op Corsica en ook aan de noordkust van Afrika viel sneeuw. Ook Duitsland kreeg te maken met vorst en sneeuw. Helaas schampte de koudegolf ons land maar nauwelijks. De stroming over Europa was noordnoordoost en voerde de zeer koude lucht net langs ons land naar het zuiden.

Praktisch gesproken moeten we verwachten dat het schaatsseizoen 04-05 voorbij is. Als er nog wat vorst komt, dan is het te weinig om ons op de schaats te brengen. Het weer van vandaag is voor de schaatser weinig opwindend . Opnieuw heeft een stroming met vrij koude lucht ons land bereikt; hierin bereikt de temperatuur overdag slechts ongeveer 3 of 4°, terwijl in de nacht lichte vorst mogelijk is; hier en daar kan wat regen of sneeuw vallen.

Op langere termijn tekenen zich wel leuke ontwikkelingen af. Rond het komende weekend gaat het Atlantische hogedrukgebied zich naar het noorden uitbreiden en een verbinding zoeken met een hogedrukgebied in de poolzee. Het ziet er naar uit dat zich van IJsland tot de omgeving van Nova Zembla een groot hogedrukgebied gaat ontwikkelen. Dat betekent, dat de toevoer van lucht uit het westen is afgesloten en dat koude lucht boven Scandinavië en noord Rusland in beweging komt. En dan in principe in de goede richting!

Deze ontwikkeling wordt door alle modellen ondersteund. Dat zal inhouden, dat, na een verzachting in de komende dagen, de temperatuur na het weekend weer gevoelig omlaag gaat. Wat daar precies uit voort komt is niet te zeggen. Wordt het een verlate koudegolf, zoals in 1971, of misschien een zwakke vorstperiode zoals in 1962? Of loopt het toch weer met een sisser af? Wat het ook wordt, voor schaatsijs is het vrijwel zeker te laat dit seizoen. We wachten in spanning af.

Ik kom nog even terug op de winter van 1979. In deze fase van de winter werd het noorden van ons land getroffen de een uitzonderlijke sneeuwstorm. Vanaf de avond van de 13-de februari breidde een gebied met sneeuw en harde tot stormachtige wind zich vanuit het noorden over ons land uit. De harde wind gaf toen zoveel opwaaiende stuifsneeuw met sneeuwduinen tot 4 meter hoogte, dat het noorden van ons land ongeveer twee dagen volledig geïsoleerd raakte. Daarover is al veel geschreven.

Er is nu één aspect, dat onlangs door Rob Sluijter van de klimatologische dienst van het KNMI aan de orde werd gesteld. In veel verslagen van die winter, en ook in mijn 1979-journaal, is vermeld dat in Leeuwarden op 14 februari om 18 uur een uurgemiddelde van windkracht 10 uit het noordoosten voor kwam. Nooit eerder werd boven land die windkracht uit NO gemeten. Vorig jaar heb ik hier en daar al mijn twijfels geuit over deze waarde. Ook elders waren er problemen om metingen te verrichten. Zo kon Jan Bolt (Uithuizermeden) in de ochtend van de 14-de zijn weerhut niet meer bereiken doordat er een sneeuwduin van 2 meter hoogte in zijn tuin lag. Misschien zou ook in Leeuwarden iets gebeurd zijn, waardoor de meting verstoord was?

Bij nazoeken van windgegevens op stations in de omgeving bleek, dat nergens, ook niet op stations aan de kust, een uurgemiddelde windkracht 10 is gemeten. Hoe kan het dat windkracht 10 dan wel boven land is gemeten? Rob Sluijter heeft uitgevonden, dat in Leeuwarden bij de windmeting op 14 februari gemeld is : “windmeter vastgevroren”. Dus toch! De barre omstandigheden, nl ijzel, sneeuw en stormachtige wind, hebben meten eenvoudig onmogelijk gemaakt. Hoe die windkracht 10 dan toch in de boeken is gekomen, is vooralsnog een raadsel. Overigens is een volle windkracht 7 met af en toe 8 voor het gevoel van “landrotten” al een storm. Lopen wordt dan al moeilijk, zeker in sneeuw op gladde ondergrond. Ook met langdurig die windkracht en sneeuw is er al sprake van een voor Nederlandse begrippen uitzonderlijke sneeuwstorm. Meldingen van windkracht 7 en 8 zijn wel voorhanden uit het noorden van het land; zo gaf Jan Bolt in de ochtend van de 14-de windkracht 8 op, met uitschieters naar 9 en 10; en dat bij -8C! Let wel : uitschieters van windkracht 9 en 10; dat is iets anders dan een uurgemiddelde.

pijl terug

Winterbulletin no. 17 door Cees van Zwieten

(29-1-05)

Spannend

Het wil nog niet met de winter. Alle voorzichtige verwachtingen gaven nog te veel hoop op winterweer; de magische verbinding kwam er niet, het dubbeltje viel verkeerd en de ijspluim werd een waterpluim. IJs is er nauwelijks geweest en in De Bilt is er aan het koudegetal maar heel weinig toegevoegd; het staat op een schamele 12,8. Wel is de koudste periode van 5 dagen van de winter nu in januari komen te liggen. Lange tijd was dat een periode in december. (Zie overzicht 04-05)

Is het nu gedaan met de winter? Als de voortekenen niet bedriegen heeft de winter rond het volgende weekend nog één streek voor ons in petto. Hoe die er precies uit zal zien, dat is nu nog niet te zeggen. Het lijkt me dat er zeker nog een pak sneeuw in zit en als het een beetje mee zit ook nog een periode met vorst. Spannend is het wel, want het gaat over een termijn van een week en op zo’n termijn is de onzekerheid erg groot.

pijl terug

Winterbulletin no. 16 door Cees van Zwieten

(25-1-05)

Sollicitatie

Als schaatsliefhebber is het nu maar het beste om te genieten van het mooie weer van vandaag. Verder is er voor morgen een tamelijk koude dag op het programma. Met de ijsaangroei gaat het nog niet voorspoedig. Het ijsaangroeimodel van het KNMI geeft voor morgen nog geen ijs op. Op vrijdag zou er een 2 tot 3 cm ijs kunnen liggen. Dat model wordt gebruikt voor water met een diepte van 2 meter. Het is goed mogelijk, dat er op ondiep water vandaag al wat ijs ligt. Voor het grote water is het goed de ijspluim van het KNMI in de gaten te houden.

Een tegenvaller is dat wel; waar eerst nog 4 cm stond op donderdag is nu bijna geen ijs terug te vinden. En ik heb het dan over de oper (operationele verwachting). De pluim waaiert in de volgende week steeds verder uit. Een paar members suggeren dan bijna 10 cm ijs. De meeste members gaan echter voor wisselvallig weer met geen of bijna geen ijsvorming.

Nog steeds lijkt de winter in Europa, en dan met name in onze omgeving, op de wip te zitten : wordt het volgende week koud of komt er wisselvallig weer met regen? Vergeleken met gisteren is de verwachting verslechterd : sprak het KNMI gisteren nog over 60% kans op koud weer, vandaag is dat 40 % kans op koud weer. Ik houd mijn hart vast. Gezien het gedrag van de winter tot nu toe geef ik op dit moment niet zo veel kans meer aan winterweer op korte termijn.

Gisteren kwam Hellmann op sollicitatiegesprek in De Bilt. Kennelijk had dit zo veel voeten in de (nog niet bevroren) aarde, dat er van daadwerkelijk produceren van koudepunten niets meer terecht kwam. Het schijnt, dat hij vandaag echt aan de slag is gegaan. We zullen zien of zijn productiviteit ons een beetje in de goede richting helpt.

pijl terug

Winterbulletin no. 15 door Cees van Zwieten

(24-1-05)

Dubbeltje op zijn kant

Zie het maar als een mogelijke voorbereiding op een vorstperiode, dit koude weer met sneeuw. Prachtig wit was het wel vanochtend, met een temperatuur even onder 0. De sneeuwbuien vanaf de Noordzee hebben hier in het westen nog beter hun best gedaan dan ik gisteren verwachtte. Bij dit weer zal het oppervlaktewater zeker goed afkoelen; dat is nog wel nodig, want door de zachte periode vanaf eind december zal het water flink opgewarmd zijn.

Intussen gaat Hellmann, na een werkeloze periode van een maand, vandaag vermoedelijk weer aan de slag. Als ik de ontwikkelingen goed inschat, komt het daggemiddelde in De Bilt vandaag ongeveer een graad onder 0 uit. Daarmee gaat het koudegetal dan van 11,7 naar ongeveer 13. Morgen belooft een koude dag te worden met in de nacht -3 tot -7 en overdag rond het vriespunt. Dat brengt het koudegetal in De Bilt dan weer een paar punten omhoog. In ondiep water zal morgen zeker ijs liggen. Op woensdag mag een centimeter of 4 à 5 verwacht worden. Let wel : dat geldt voor De Bilt; het uiterste westen van Zuid Holland zal dit niet halen.

Een doorzettende oostenwind zit er nog niet in. Het blijft na woensdag wisselvallig, maar vrij koud. Op nog langere termijn geeft het KNMI twee opties : 60% kans op koud en droog weer ; 40% kans op wisselvallig weer met iets te hoge temperaturen. Dat betekent, dat na woensdag het ijs eerst niet verder aangroeit en vervolgens……… ??? Morgen weten we meer.

Hoe zit dat nu met die twee opties? Kennelijk is het in onder deze omstandigheden moeilijk om nu al aan te geven wat de hogedrukgebieden in het noorden gaan doen. Er ontstaat nu een tijdelijke brug boven Scandinavië, waardoor de wind bij ons draait naar NNO. Op langere termijn is het mogelijk, dat een depressie bij de Noordkaap zich naar het zuiden uitbreidt; daarbij zou het Russische hoog wel eens opgeruimd kunnen worden. De andere optie is, dat het hogedrukgebied zich nog wat versterkt boven Scandinavië. Een dubbeltje op zijn kant.

pijl terug

Winterbulletin no. 14 door Cees van Zwieten

(23-1-05)

Magische verbinding 2

Er is hoop voor de schaatsers. Duidelijkheid is er daarentegen nog steeds niet. De aangekondigde afkoeling met sneeuw is nu bezig zich over ons land uit te strekken. Morgen zullen er op veel plaatsen sneeuwbuien vallen, waarbij het westen en zuidwesten van het land niet veel meer heeft te verwachten dan een natte boel. Het oosten maakt iets meer kans op droge sneeuw. De temperatuur gaat nog iets verder omlaag met vooral op dinsdag en woensdag lichte tot matige vorst in de nacht.

Die vorst in de nacht is nog steeds te weinig om de ijsgroei goed op gang te brengen. Helaas is de ijspluim vandaag niet bereikbaar op de site van het KNMI. Op basis van de verwachte temperaturen overdag, van om het vriespunt in het oosten tot +2 aan de kust verwacht ik na woensdag nog steeds niet meer dan ongeveer 4 cm ijs. Het weer daarna bevat nog steeds onzekerheden.

In spanning wachten we op die magische verbinding tussen het Russische en het Atlantische hoog. Als de boel daar boven Scandinavië goed op slot gaat met een naar het westen kruipen van de Russische kern, dan kan de vlag uit. Voorlopig ziet het beeld er voor het volgende weekend niet bestendig uit. Anders gezegd : aanhoudend wisselvallig winterweer.

pijl terug

Winterbulletin no. 13 door Cees van Zwieten

(21-1-05)

IJspluim 2

We zijn weer een dag dichter gekomen bij de oplossing van deze winterthriller. In mijn winterverwachting heb ik aangegeven, dat ik eind januari de start van een vorstperiode verwachtte. Op dit moment zijn er ontwikkelingen gaande, die in ieder geval op een periode met kouder weer duiden. Zondag, maandag en dinsdag is er kans op sneeuw(buien). Daarmee is mijn verwachting van “een vorstperiode” nog zeker niet uitgekomen. Daarvoor is nog iets meer nodig dan wat we op basis van de laatste verwachtingen kunnen voorzien.

Nog steeds is niet duidelijk hoe de magische verbinding (zie bulletin 11) tussen het Atlantische en het Russische hoog gaat uitwerken. Zowel de Amerikanen (GFS) als het Europese model (ECMWF) laat op donderdag (27 januari) al weer een doorbraak zien door een depressie vanuit het noorden. Daarna verschillen de oplossingen : ECMWF laat op vrijdag de druk boven Scandinavië weer stijgen en GFS ziet de depressie-invloed dan groter worden. Het KNMI volgt het ECMWF ; de rode lijn in de EPS-pluim gaat op vrijdag en zaterdag nog naar beneden. Volgens deze operationele run zullen dat ijsdagen zijn met op veel plaatsen matige vorst in nacht en ochtend.

De ijspluim ziet er ook weer beter uit dan gisteren. Op volgende week zaterdag en zondag komt de rode lijn uit op 5 cm. Opnieuw is grote voorzichtigheid geboden bij het volgen van deze lijn. Het merendeel van de members pakt zachter uit en geeft veel minder ijsdikte aan, een aanzienlijk deel zelfs helemaal geen ijs. We zien morgen verder.
De ijspluim is te vinden op : //www.knmi.nl/exp/pluim/Data/ijs/PLUIM_06260_IJS.gif

pijl terug

Winterbulletin no. 12 door Cees van Zwieten

(20-1-05)

IJspluim.

Onder winterliefhebbers ontstaat nu een soort zenuwachtige stemming : er komt winters weer aan! Op welke manier winters en voor hoe lang, dat is nog de vraag. Dat maakt ook ons als schaatsliefhebbers nerveus. In de eerste plaats zal het in het weekend beduidend afkoelen en gaat er mogelijk sneeuw vallen. Dat laatste houdt verband met aanvoer vanuit het noorden van zeer koude lucht op grotere hoogte. Als vervolg daarop zou, volgens sommige weermodellen de kou gaan toenemen. Zeker is dat nog niet.

Als we de prognoses van het KNMI, in de vorm van de EPS-pluim (ensemble predicting system) volgen, dan krijgen we het volgende beeld: De operationele run geeft aan dat vanaf zondag op maandag de nachtvorst binnenkomt; veel wind in het weekend en kans op sneeuw op zondag en maandag. Daarna wordt het nog iets kouder met op donderdag en vrijdag ook overdag onder 0. Daarna weer zachter. De meeste members van het ensemble ondersteunen dit niet en gaan voor hogere temperaturen. De pluim is te vinden op : //www.knmi.nl/voorl/verken/eps_pluim.html

De rode lijn in die ensemble-pluimen is altijd de operationele run. Hierin wordt met de grootst mogelijke nauwkeurigheid een berekening gemaakt van de ontwikkelingen. De groene lijntjes zijn de members van het ensemble. Een ensemble wordt opgezet door kleine verstoringen in de beginwaarden in te voeren; zo ontstaan 50 verschillende verwachtingen, de members van het ensemble. De berekening van het ensemble vindt plaats met iets mindere nauwkeurigheid, waardoor ze sneller kunnen worden uitgevoerd. Het bruine stippellijntje is het ensemble-gemiddelde : het gemiddelde van deze groene pluim. Tenslotte wordt met dezelfde nauwkeurigheid als van het ensemble ook nog een run berekend met de originele beginwaarden : de controle-run; dat is het blauwe lijntje.

Het sterk uitwaaieren van de groene pluim geeft aan, dat de onzekerheid groot is. Ook een aanwijzing om voorzichtig te zijn met de operationele verwachting is het gegeven, dat de rode lijn sterk kan afwijken van het ensemble-gemiddelde. In het plaatje, dat we vandaag zien is dat het geval. Dat alles betekent, dat de verwachting voor volgende week donderdag en vrijdag erg onzeker is.

Dezelfde methode past het KNMI toe op de verwachte ijsaangroei. Alle berekeningen van de EPS-pluim worden toegepast op een ijsaangroeimodel dat al jaren in gebruik is bij het KNMI. Hierin zijn alle factoren opgenomen die de ijsaangroei beïnvloeden : temperatuur, wind, vochtigheid, bewolking, zonnestraling en neerslag. Er komt ook voor de ijsaangroei een pluim uit tevoorschijn; de operationele run (rode lijn) komt op 2 cm op volgende week vrijdag. Je ziet op die lange termijn in de pluim wel heel verschillende waarden; op zaterdag loopt het uiteen van 4 cm ijs tot water van 4°. Het ensemblegemiddelde (bruine stippellijn) komt niet tot ijs. Grote onzekerheid dus en zeker nog geen schaatsijs aan het eind van volgende week. De ijspluim is te vinden op : //www.knmi.nl/exp/pluim/Data/ijs/PLUIM_06260_IJS.gif

pijl terug

Winterbulletin no. 11 door Cees van Zwieten

(19-1-05)

Magische verbinding.

De laatste decade van januari nadert, en jawel, volgens alle weermodellen zit er een periode met kouder weer aan te komen. Na de nachtvorsten van het afgelopen weekend keerde zachtere lucht tijdelijk terug. Gisteren werden we verrast door een portie van oorsprong zeer koude lucht uit het noorden van Canada. Deze lucht was tot op grote hoogte koud en veroorzaakte bij ons natte sneeuwbuien. In de loop van de komende nacht komt weer zeer zachte lucht binnen.

Het lijkt wisselvalligheid troef. Daar zal de komende dagen weinig op afgedongen worden, maar er komt kou aan. In de loop van het weekend draait de stroming in onze omgeving naar noordwest tot noord en wordt koude lucht aangevoerd over de Noordzee. Daarbij zullen vooral zondag sneeuwbuien gaan vallen. De temperatuur zal in de loop van het weekend omlaag gaan; in de nachten gaat het in ieder geval licht en na het weekend mogelijk hier en daar matig vriezen.

Op langere termijn zijn er nog geen aanwijzingen voor een vorstperiode met oostenwinden. Mogelijk blijft het weer een tijd wisselvallig, maar met relatief lage temperaturen. Dat betekent, dat we overdag met dooi te maken hebben en in de nachten met vorst. Daarmee zitten we dan nog steeds te wachten op schaatsijs; want als er al ijs gevormd wordt, dan zal het veel te weinig zijn.

Nog steeds is het mogelijk, dat deze verandering uit gaat lopen op een vorstperiode met schaatsijs. Daarvoor is dan nodig dat er een verbinding tot stand komt tussen een rug van hoge druk op de oceaan en het Russische hogedrukgebied. Dat laatste neemt iets in betekenis toe, maar ligt voorlopig te ver weg om direct op ons weer in te werken. Op dit moment is nog niet te zeggen of die "magische verbinding" er zal komen.

pijl terug