30-12-96
Jachthaven Woerden
35 km
3 uur
koud, veel wind kracht 5, sneeuw
zeer slecht ijs, bevroren ijzel en sneeuw
met Kerstin

"Vóór ik vertrek eerst even een sigaretje."

Kerstin zet zich naast de portacabin van de IJsclub op de beschoeiïng en stoomt acht centimeter nicotine de jachthaven van Woerden in. De wolken lossen slechts langzaam op in de vrieslucht.

"Nu moeten we maar beginnen, we zijn al niet zo vroeg meer." dring ik aan, "wil je nog een béétje tocht rijden voor donker, dan moeten we niet te lang blijven wachten."

"Ik zet even een andere muts op, het is zo koud," worstelt mijn ijsgenote alweer in haar rugzak.

De wind staat op storm en de zon is verdwenen achter de dichte sneeuwwolken. Kerstin gaat opnieuw zitten maar trekt deze keer eindelijk haar schaatsen aan. Mijn oude, werkloze Viking Mids.

"Wat knellen ze, en ik sta zo láág!"

"Even doorzetten, als je eenmaal gewend bent zitten ze als pantoffels."

"Maar ik heb nog nooit op zulke schaatsen gestaan, mijn enkels zwikken."

"Dat ligt niet aan je schaatsen maar aan je techniek," zeg ik braaf het mij tijdens de wekelijkse schaatslessen op de Uithof geleerde na.

Kerstin staat op en doet haar eerste onzekere Viking-schreden op het niet zo beste ijs. Vastgevroren sneeuw en ijzel. Binnen tien meter struikelt ze al over een ijsrichel. Haar Duitse bibs maakt hard kennis met de Nederlandse ijsvloer.

"Kom op," zeg ik, "gelijk doorgaan, straks durf je niet meer verder."

Ze krabbelt op, geenszins uit het veld geslagen. "Had ik toch mijn eigen schaatsen maar meegenomen. Die zijn veel hoger. " Ze doelt op haar kunstschaatsen, nog in de DDR-tijd met veel moeite op de kop getikt. Haar optie is helaas op dit moment niet reëel. Het zal op de Vikings moeten gebeuren. Met Oostduitse discipline zet ze door. Het Plan moet en zal gehaald worden.

"Hier in het geveegde spoor rijdt het beter," probeer ik haar vergeefs voor vallen te behoeden.

"Krrrass-béng!" De door de smalle ijzers getarte zwaartekracht is sterker dan Kerstin. Vijftig meter verder herhaalt het tafereel zich en gaat ze opnieuw het bevroren riet in. Er is inmiddels een goede honderd meter afgelegd. Met dit tempo duurt het dan minstens drie uur tot het Verlaat. En dan moet je ook nog eens terug!

Kerstin is Duits schaatsfanaat en speciaal komen logeren "om een tocht te rijden". Haar optreden in het voormalige Oost-Duitsland beperkt zich tot kunstrijrondjes. Op een meertje vlakbij Lobetal, de instelling voor gehandicapten, waar ze werkt. Die ligt ten noordoosten van Berlijn, de voormalige Hauptstadt der DDR. Vorig jaar kreeg ze bij toeval de smaak te pakken van Neêrlands mooiste wintersport. Bijna tien kilometer reed ze toen. Over de Rotte, tussen alle Hollandse ijspret door. Afstanden afleggen op haar DDR-kunstschaatsen durfde ze klaarblijkelijk wel aan. Dit jaar moest er dan maar eens een tocht gereden worden. Officiëel. Voor een medaille. Dat laatste is tenslotte geen onbekend fenomeen in haar ehemalige Bauern- und Arbeiterrepublik. Landgenote Gunda Niemann doet -op Nederlandse noren-tenslotte niet anders dan voor eremetaal rijden.
Met vooruitziende blik heb ik mijn oude Vikings destijds niet bij Haitsma ingeleverd. Ze blijken Kerstin namelijk precies te passen!

Twintig kilometer Westveense poldertocht lijkt me heel geschikt om mee te beginnen, denk ik optimistisch. Afgelopen zaterdag was het ijs op de Vlaardingse Vaart tenslotte ook uitstekend. Driehonderd meter martelgang later, over de Grecht richting Woerdens Verlaat, weet ik beter. Een weekeind ijzel en sneeuw blijkt funest geweest te zijn voor de ijsvloer.
Na twee bochten, tegen een behoorlijk zware wind in, laten we de Woerdense bebouwing achter ons. Het rijden gaat de Duitse steeds beter af. Haar tempo is nog wel van dien aard, dat ik me afvraag, of we voor donker het Verlaat halen, zo'n 9700 meter verder. Een onderscheiding zal aan het eind van de rit lastig gaan worden. Tot overmaat van ramp worden haar hielen steeds roder van het bloed en de blaren maar kan ze er, vanwege haar maillot, met de reddende compeed niet bij.
"Ik zou maar niet te ver doorgaan", verwoord ik de misère. Kerstin's wilskracht ligt echter flink hoger dan haar pijngrens.
"Ik probeer nog een klein stukje", weet ze ze als gehard ex-socialiste van geen wijken.

Ze is inmiddels tot de ontdekking gekomen dat in het kapitalistische Westen eigen regels gelden. Zeker met schaatsen. Een medaille is hier een produkt, en daarvoor zal geprestéérd moeten worden. Mijn uitdagend lege stempelkaart moet vol.
"Ga jij maar vooruit, dan rijd ik zo alvast terug richting auto." Langzamerhand ziet Kerstin het hopeloze van haar missie in. We nemen afscheid. Vol gewetenswroeging over de verbroken Völkerfreundschaft begin ik de bordjes "Westveense Poldertocht, 35 km" te volgen. Het gesprek met het ijs vlot niet zo best, de kwaliteit wordt steeds matiger. Slingerend over bevroren sneeuwsloten passeer ik de eerste stempelpost. Die is binnen gevestigd, in de naar Unox ruikende keet van de IJsclub. Door een beslagen bril zie ik de letter K, kwaliteit aardappelstempel, verschijnen op mijn nog maagdelijk witte toerkaart..

Aan de zwoegende Kerstin denkend knaagt ondertussen het geweten. Zou ze al terug bij de auto zijn? Gelukkig vraagt de immer slechter wordende ijsvloer al mijn aandacht. Ik vecht om overeind te blijven. Het toch al niet geweldige tempo wordt er niet beter op. In elk geval doet het de wroeging even vergeten. Het is eindeloos afzien over de poldersloten en tegen de wind in naar de volgende stempelpost. Bovenaan de dijk, op de Mijdrecht. Drie kontroleurs zitten in een klein formaat Adria-caravan, die de laatste dagen van zijn ooit zonnig begonnen vakantieloopbaan slijt als stempel- en horecalokaal op Hollands breekijs. Zolang het nu maar niet gaat dooien...

Een Amersfoorts stel doet zich bij het kampeermiddel te goed aan koek en vooral aan zopie. We rijden een stukje gelijk op. Hooguit een week eerder voer een binnenschip het ijs op de route aan flinters.
"Vervoer over water. De juiste weg", zeggen ze dan...
Wij banen ons klúnschaatsend over het door de schipper achtergelaten slagveld. Zo ongeveer moet die roemruchte brokkentocht Enkhuizen-Stavoren geweest zijn. "Je bent toch wel verzekerd?" reclameren mijn tochtgenoten, "Wij zijn De Amersfoortse niet!" .
Na het ruigste stuk, bij stempelpost "Ons Genoegen" (what's in a name?), in Woerdens Verlaat last mijn gezelschap een pitstop in om de averij op te nemen. Ik moet alleen verder.

Het eind dient zich tegelijk met de Grecht, met aan het eind het startpunt, weer aan.
En daarmee de gewetenswroeging. Ik spied de rietkanten voorzichtig af naar sporen van de onfortuinlijke Kerstin, of wat daar na enkele martelende uren vrieskou nog van over kan zijn. Behalve veel onbekende toerrijders en een enkele reiger met koude voeten is er echter niets te zien. In de verte komt de bebouwing van Woerden met de jachthaven alweer in zicht. Nog steeds geen uitgeputte, diepgevroren vrouw langs het ijs. Ook nergens ambulancesporen. Dat maakt ruimte voor de hoop, dat ze op tijd de koesterende warmte van de auto en haar sigaretten teruggevonden heeft.
Ik neem, weer teruggekeerd bij de KNSB-portacabin aan de haven, beschaamd een medaille in ontvangst waar bloed aan kleeft. Hevig schuldgevoel, terwijl ik terugloop naar de Chrysler.
Daar zit tot mijn grote verwondering inderdaad een nog behoorlijk aktieve, tevreden rokende Oostduitse op me te wachten.
Zonder bevriezingsverschijnselen. Ze blijkt pas hooguit een half uurtje terug te zijn en ziet er na drie slopende uren niet eens zo vermoeid uit.

De verbazing wordt nog veel groter.
Kerstin trekt een trotse, héél erg verdiende medaille "Westveense Poldertocht, 20 km" tevoorschijn.
Het wordt me nu zwart voor de ogen. Alles had ik verwacht; dit niet!
Blijkt ze de hele tocht op haar beblaarde voeten in door het bloed roodgekleurde Vikings ruim binnen de tijd àfgemaakt te hebben. Dát kun je gerust afzien noemen!
Een eersteklas sportprestatie.

Op 15 en 17 februari 2010 na lange tijd weer op de Reeuwijkse Plassen gereden. Schaatsend over soms maagdelijk, soms geveegd, maar altijd besneeuwd en doorgaans redelijk glad genietijs.
Een dag alleen, de andere dag met Jan en Ed, reed ik resp. 58km en 60km weg, zij het met steeds meer moeite....

Grotere kaart weergeven

"Het Wapen van Reeuwijk", Reeuwijk
31-12-96 -- 60 km
4 uur
koud, veel wind kracht 5, zon
redelijk geveegd ijs, veel scheuren
alleen

horeca langs de route:

• Cafe "Het Wapen van Reeuwijk", Not. d. Aumerielaan 17, Reeuwijk

Je kunt op oudejaarsdag natuurlijk tussen de oliebollendampen gaan zitten, maar is het niet beter wat sportiefs te gaan doen? Zo bewaart mijn trouwe vriendin Anke de beste herinneringen aan een nat maar gezellig uitje in het Pijnackerse zwembad, voorafgaande aan een jaarwisseling bij haar thuis. Dit jaar komt er niets van zwemmen, want er ligt volop ijs. Omdat deze oudejaarsavond bovendien gereserveerd is voor een samenzijn met collega-ijsgezin De Schipper, ligt de aard van een te ondernemen aktiviteit voor de hand. Schaatsen dus.

Na de erbarmelijke toertocht van 35 km gisteren in Woerden moet ik het vandaag maar wat dichterbij zoeken. En wat korter. Mijn zoekend teletekst-oog valt op de mogelijkheid van twintig of dertig kilometer in Reeuwijk. Dat is zeker niet te ver. Volgens ex-Fina-medewerker Dico Dullemond (die daar vlakbij woont) moet het een schitterend gebied zijn. Hij strijkt regelmatig neer op één van de vele eilandjes in het plassengebied, en kan derhalve als deskundige beschouwd worden. Ik vaar blind op zijn oordeel.
Zo nabij is het gebied eigenlijk, maar voor mij toch zo onbekend.

Het startcafé "het Wapen van Reeuwijk" is, ondanks het ontbreken van richtingbordjes "Plassentocht", snel gevonden. Oliebollenlucht vermengd met die van bier en chocolade. Tapijt en karton om de vloer te beschermen tegen de geconcentreerde zwaartekracht van honderden ijzers. Achterin natuurlijk de onvermijdelijke KNSB-tafel met dito officials.
Ondanks deze laatste dag in het jaar is het een drukte van belang. Het is de bedoeling, dat er lussen worden afgelegd over de diverse, door dammen van elkaar gescheiden plassen.
Ooit liet men, bij het turfsteken in dit gebied, lange smalle stroken veen achter. Dat was handig voor de bereikbaarheid en voor de afvoer van turf. Na het onderlopen van de veenputten ontstond zo geen groot meer, maar een rustiek watersportgebied. De dammen sloegen in de storm weg of groeiden van lieverlee vol met (tweede) woningen, en aanlegsteigers voor de boot.

Voor ons rekreatieschaatsers betekenen de strookjes land regelmatig klunen. De tocht voert overal dicht langs de oever, en de vele dammetjes zorgen al gauw voor tientallen kilometers extra waterkant in het Reeuwijkse. Daarmee wordt meteen duidelijk, hoe je in een gebied van nog geen vier bij vier km toch twintig of zelfs dertig kilometer wegrijdt.

Eenzaamheid troef vandaag. Onze logee Kerstin laat vanwege de gisteren in Woerden opgelopen schade, vandaag verstek gaan. Zij kan duidelijk minder goed met Vikings overweg dan haar landgenote Gunda Niemann. Ze hebben haar hielen zo verschrikkelijk beschadigd, dat ze voorlopig zelfs niet in staat is haar auto naar Oost-Duitsland terug te rijden. Onderweg tref ik weinig vervangend gezelschap. Iedereen voert een persoonlijk gevecht met de straffe tegenwind en het, ondanks de veegsporen, onaangename bobbelijs. Er zou comfortabele vering in je materiaal moeten zitten. Is zo'n torsiestijf Raps-ijzer nu eigenlijk wel een voordeel?

Op bijna twintig kilometer vanaf de start, wordt mijn aangeboren behoefte aan weinigzeggende conversaties, liefst met vrouwelijk gezelschap, dan toch enigszins bevredigd. Twee vriendinnen stelpen bij een drukke koek-en-zopie tijdelijk mijn eenzaamheid. Ook nu weer zijn mijn supersnelle, blinkende lakschoenen daar de oorzaak van. Zelf zorg ik er uitgebreid voor, hun belangstelling nog even vast te houden. De pret blijkt echter van korte duur. Samen vervolgen de meisjes hun 20 km tocht, op het moment, dat ik al besloten heb er minstens tien meer binnen te gaan halen. Dus volgt het onvermijdelijke afscheid.

Niet al te lang daarna tref ik één van hen op het 30km-parcours opnieuw.
Lopend naast het veegspoor. Ze blijkt, net als Kerstin gisteren, averij aan haar voeten te hebben opgelopen.
"Ik kon echt niet meer verder op de schaats", verzucht de sportster. Zij prefereert de moeizame wandeling, terug naar het café, dat nog zeker vijf kilometer verder ligt.
Bij "Het Wapen van Reeuwijk" aangekomen tref ik eerst haar al enige tijd wachtende schaatsgenote aan. Die informeer ik voorzichtig over de vertraging, die haar nog te wachten staat. Daarna pas zijn de Koninklijke Nederlandse Schaatsbonzen achter hun tafel aan de beurt.

Met de zojuist veroverde 30 km-medaille in mijn hand dub ik over de mogelijkheden. Het loopt tegen half vier en ik wil er nog wel 20 km aanplakken. Het gaat tot nog toe best lekker. Maar de kans is niet groot, dat dit voornemen nog binnen de openingsuren van de controleposten te realiseren valt, waarschuwt één der officials achter de KNSB-tafel. Wat is wijsheid?
De KNSB'er wacht niet af maar neemt mij resoluut het juist verworven kleinood weer uit handen. Hij vervangt het door een vergelijkbaar exemplaar, met een gunstiger afstandsaanduiding.
"Hier is-tie alvast. Als je snel bent, red je het nog voor het donker."
Duizendmaal dank voor deze redder in nood, die het antwoord al geeft, nog vóór je de vraag hebt kunnen stellen. Alleen al ter ere van zo iemand rijd je dan toch verder?.
"Zéstig kilometer" lees ik op mijn aanwinst. Tien meer dan de bedoeling was. In een opwelling overweeg ik om toch voor het korte rondje van 20km te gaan, maar sla deze boze gedachte gelijk in de wind.
"We gaan niet rotzooien met de afstanden, je moet je beloning verdienen", knaagt het geweten nu al. Nóg een 30km-rondje wordt het dus. Afzien dus!

In het temperende licht van de laatste zonsondergang van dit jaar trek ik mijn rondjes over het inmiddels bekende terrein van de veenplassen. Er zijn maar weinig schaatsers overgebleven; iedereen lijkt al verdwenen naar de oliebollen. Eenzaam bereik ik de eerste controlepost, die inderdaad dicht is. De hoop op tastbare bewijsstukken voor het afleggen van nog eens dertig kilometer vervliegt. Het blijft bij de vier al aanwezige stempels van het eerste rondje. Ook de volgende controle ziet er onbemand uit. Het loopt tenslotte tegen vieren. Er zijn mensen bezig, de inboedel van de stempel-en-zopie-post over te laden in de restanten van een op het ijs geparkeerde Opel Kadett. Alle carosseriedelen van het voertuig die boven het stuur uitstaken, zijn verdwenen, waarschijnlijk om gewicht te besparen voor gebruik op het ijs.
Voorzichtig waag ik toch maar een poging. Met succes. Bij het zien van mijn naar stempels smachtende kaart gaat één der ladende controleurs nog even zijn spullen opdiepen. Het geluk lacht mij bij nog een tweede post toe, ook daar haal ik nog een stempel binnen van een allang niet meer dienstdoend functionaris.
Gewone mensen vieren op dit tijdstip hun laatste gezellige avond van dit jaar. Youp van 't Hek is zich al voor zijn TV-optreden aan het warmlopen.

Bij de laatste controle dit jaar is de voorspoed over. Alles is uitgestorven. Er is niemand achtergebleven om mijn smeekbeden toe te richten. Dus is de oogst van dit tweede rondje maar de helft van de vereiste stempels. Ik ben weliswaar al gelauwerd, maar het is, prestatiegericht als ik ben, de bedoeling, dat de vandaag gereden afstand meetelt voor het 1000 kilometer KNSB-diploma. Hoe zal de uitreikende instantie straks reageren bij het zien van zo'n onvolledige kaart?

Inmiddels is de duisternis ingevallen, zodat ik mijn afsluitende schaatskilometers van dit jaar in het donker afleg. Het geveegde spoor tekent zich nog vaag af. Scheuren zijn vrijwel niet meer te zien. Toch komt zonder valpartijen de laatste kluunplaats weer in beeld. Over de weg heen, waar twee auto's netjes op het glaciale verkeer wachten. Vanaf dit punt heb ik verder alleen nog meewind. Een fel verlicht baken wijst me de weg terug naar het startcafé.
De twee hartsvriendinnen zijn daar reeds lang verdwenen. Er zit alleen nog een ouwe schaatscrack op een bank zijn Vikings af te drogen.
"Ik heb vroeger ook van die Rapsies gehad," merkt hij op bij het zien van mijn schoeisel.
"Je hoorde met die dingen precies, wanneer je techniek niet deugde! Komp door die holle, driehoekige buis. Trilt hartstikke mee met elke verkeerde beweging die je maakt."

De man heeft het kennelijk niet zo op materiaal, dat je zo voor iedereen hoorbaar op je fouten wijst, gezien het concurrerende merk van zijn huidige schaatsen.....