Het Winterbulletin..
Oude bulletins, door Cees van Zwieten

.

Winterbulletin no 6

De dagen lengen, beste schaatsvrienden,

van strengen der nachten komt niet veel terecht. Dat er de komende week een beetje nachtvorst in zit brengt me nog niet in de minste opwinding. Aanwijzingen voor een echt winters weertype zijn er nog niet. Inmiddels is het wintergetal (som van de daggemiddelden onder nul) blijven steken op 0,0 ! Dat geeft al de algemene zwakte van deze winter aan, verwacht er niet veel meer van.

Door ziekte was ik er niet eerder toe in staat, maar nu dan het vervolg op het verhaal over de winter van 78/79 : Op 29 december tekent zich bij ons het invallen van de hevige koudegolf af : in het noorden van het land, kop van Noord-Holland, Groningen, Friesland en Drente, staat een krachtige oostenwind en valt er lange tijd ijzel, later overgaand in sneeuw. In het zuiden is het dan nog zeer zacht, met temperaturen van 8 tot 11 graden. Op 30 december is het in het midden van het land plotseling heel ander weer dan gisteren : temperaturen 10 tot 15 graden lager met een lichte sneeuwval bij krachtige oostenwind. En nog steeds is er kouder en heviger winterweer in aantocht, want de berichten uit Europa zijn alarmerend : hevige sneeuw- stormen die het openbare leven lam leggen, waarbij temperatuurdalingen van 30 graden in één dag voorkomen!

's Avonds wordt het bijna angstaanjagend : een oosterstorm giert om het huis bij een temperatuur van bijna - 10 graden, er wordt in de nacht nog een sneeuwstorm verwacht. En die kwam, en van een karakter dat ik me niet kon herinneren, en later ook nooit meer meemaakte : het bleek een soort fijne poedersneeuw te zijn, die overal in doordrong. Door kieren, langs drempels, door brievenbussen werd de sneeuw bij een temperatuur van -11 binnen gejaagd. Ik vond zelf 's ochtends op de mat voor de voordeur een hoopje sneeuw; bij onze bovenburen, Arie en Bep, was het nog gekker, want daar lag de sneeuw vier treden hoog op de trap. Ja zo'n hoge trap, die is koud beneden, denk je dan. Maar toen ze in de huiskamer de gordijnen opensloegen, lag daar de sneeuw in de vensterbank !!

Op oudejaarsdag daalt in het hele land de temperatuur nog verder : tot -15 midden op de dag in Twente. Ik ga om twee uur per auto van Schiedam naar Voorburg. Gekkenwerk eigenlijk, want de snelweg is een grote sneeuwmassa die zich door pekel niet laat opruimen, dat gaat gewoon niet meer bij -12. M'n ruitensproeier is bevroren en m'n voorruit is ondoorzichtig geworden door opspattend pekel. De enige oplossing is, om de ruit met verse sneeuw schoon te boenen. Zo kom ik, met een vaartje van 20 km per uur, steeds een paar kilometer verder en bereik dan na ruim een uur mijn einddoel : oudejaar vieren bij mijn ouders in Voorburg.

Op oudejaarsavond en nieuwjaarsdag komt het weer dan tot rust. Maar dat bleek stilte voor de storm van twee januari, ook weer zo'n unieke dag in de Nederlandse weerhistorie.

Wordt vervolgd.

De beste wensen voor 2000,
Cees van Zwieten

.

.

Winterbulletin no 5

Scandinaviëkijkers,

Op de laatste dagen van dit laatste jaar van de eeuw, sukkelt de winter voort. Helaas, het is niet anders. Daarbij zien we vandaag op teletekst ook nog weer eens het verhaal over de warme jaren. De afgelopen eeuw was de warmste in duizend jaar; de afgelopen 20 jaren waren bijzonder warm, want van de jaren 1988 t/m 1999 was alleen 1996 kouder dan "normaal". (Wat heet trouwens nog normaal?). 1999 was met 10,9 graden celcius één van de warmste van die periode. Opnieuw kwam er het verhaal bij (inmiddels bekend), dat in deze periode de westcirculatie meer overheerste dan in de periode daarvoor. Bovendien zijn er aanwijzingen dat deze wijziging structureel zou kunnen zijn. Geen winters meer? Dat is hiermee nog niet gezegd, maar de frequentie en hevigheid van de koude winters lijkt in de komende eeuw toch te gaan afnemen.

Als je deze winter als een mens beschouwt, zou je zeggen, dat het iemand is zonder zelfvertrouwen. Hij/zij kondigt wel iets aan maar weet naderhand niet hoe hij/zij iets tot stand moet brengen; probeersels lopen op niets uit, zeker nu het seizoen naar z'n centrale periode gaat. Zie maar :

• Oktober met een week krachtige oostenwind;
• November met een periode noord en noord-oostenwind en een klein beetje winters weer;
• December met een nog verder gekrompen wind, nl noord-west zelfs serieuze sneeuwval is er nauwelijks bij.

De situatie van het moment is wel interessant, omdat de straalstroom naar het zuiden is uitgeweken. Hierdoor koelt het continent af en vallen er sneeuwbuien. De stroming in onze omgeving is niet "scherp" : echte kou zit er voorlopig niet in, want gunstige ontwikkelingen in de drukverdeling blijven uit. In Moskou is het niet eens koud, vanochtend 0 graden. Inmiddels ziet het er naar uit dat het nieuwe jaar begint met temperaturen iets boven normaal, met een westelijke stroming.

Tijd dus voor een blik in het verleden. Ik blader daartoe in mijn uitgebreide verslag van de winter 78/79 onder de titel : "De lange gladde winter".
Al dagen wordt extreem winterweer gemeld uit delen van noord en noordwest Europa. Hevige sneeuwstormen in Denemarken, Polen en Schotland ontregelen het leven, terwijl bij ons het weer zeer zacht is, 10 tot 11 graden, bij krachtige zuidwestenwind. Wat staat ons te wachten? Het is al duidelijk geworden dat de extreem koude oostelijke stroming terrein gaat winnen; in de overgangsgebieden treden spectaculaire temperaruurdalingen op : in delen van Polen, waar het op 29 december in de vroege ochtend nog ver boven nul was, is de temperatuur op 30 december midden op de dag gedaald tot -18 graden! En dat bij hevige sneeuw- storm. Als je de weerkaarten uit die dagen bekijkt, dan zie je iets unieks. Vanuit de poolstreken, vooral omgeving Groenland, dringt een hogedrukgebied al maar meer op in de richting van Europa. Op 30 december strekt het zich uit van Canada via Groenland naar noord Scandinavië, waar zich tijdelijk een afzonderlijke kern vormt. Depressies trekken over zuid en midden Europa naar het oosten en voeren daar juist zeer zachte lucht aan. Zo wordt Europa in twee delen gesplitst met zeer extreme verschillen. Hoe de kou verder terrein won? Een volgende keer meer daarover.

Een voorspoedig nieuwjaar!
Cees van Zwieten

.

.

Winterbulletin no 4

IJsmeesters,

D e loting zit er op (ook uitgeloot?), de Sint geweest en kerst in aantocht. Eerst een paar losse berichten, die ik de afgelopen week opving.

- IJs in de Botnische Golf was er dit jaar zeer laat : pas in december - De winters zijn de laatste jaren (sinds 88) zo veel zachter geworden, dat welhaast van een klimaatsverandering kan worden gesproken. Ik heb de getallen niet meer paraat, maar het gaat toch wel om een graad celcius of meer. Opvallend is, dat het verschil tussen december (traditioneel minder koud) en de andere wintermaanden is verdwenen! Vanuit het KNMI komt steeds weer de verklaring, dat het aan gewijzigde stromingspatronen ligt; klimaatanalist van Mourik voegt er dan aan toe dat de temperatuur in de brongebieden ook hoger is geworden! Vrij vertaald betekent dit, dat een oostenwind vandaag de dag niet meer zo koud is als 15 jaar geleden. Geen goed nieuws dus.

(Alle genoemde feiten citeer ik vanuit de weerrubriek van Jan Visser in Trouw; m.i. één van de leukste die er zijn)

Intussen is er iets veranderd in Europa : in Noord- Europa is het goed koud geworden; overdag strenge tot zeer strenge vorst; in Oost-Europa en Midden- Europa is het flink aan het afkoelen met sneeuwval, vooral in de Alpen. En wat gebeurt er bij ons? Het lijkt er op, dat de sneeuwval toch meer doorzet dan het zich eerst liet aanzien. De verwachting is nu, dat er vooral vandaag sneeuwbuien vallen en dat er woensdag opnieuw sneeuw valt. Temperatuurstijging zit er ook na woensdag nog niet zo duidelijk in. Dus : de kans op een witte kerst stijgt met de dag. Ik houd het momenteel op 20%. Zit iemand daarop te wachten? Ik wel, want als er dan geen ijs is dan maar de troostprijs; alles beter dan weer een groene kerst! En hebben jullie vandaag naar de lucht gekeken? Prachtige witte aambeel- den in een laag zonnetje, een schitterend spel van licht en kleur.

Het wachten is nu op de "kerstdepressie" die aan alle winterse aspiraties een einde maakt. Ik herinner mij de kerstdepressie van 1962, een joekel die even de binnengevallen kou uit West-Europa zou verdrijven! Zoals bekend pakte dat, bij wijze van uitzondering, heel anders uit : drukstijgingen boven onze omgeving en Zuid-Scandinavië (tot boven 1050 hPa) luidden het begin van de "Winter van de eeuw" in. Hoe het dit jaar afloopt? We zullen zien, ik houd het op gekwakkel. Prettige feestdagen en een koud millenium,
Cees van Zwieten

.

.

Winterbulletin no 3

Liefhebbers van natuurijs,

Zoals ik in bulletin no2 al schreef, heb ik niet zo veel hoop voor deze winter. Dat neemt niet weg, dat er toch een paar interessante ontwikkelingen zijn waar te nemen. Zo was het midden oktober flink koud bij een straffe oostenwind. Ik herinner mij de 19e oktober, wandelend in Zuid-Limburg als een winterse dag; buiten het bos een felle oostenwind, 's ochtends bij temperaturen rond nul. Om 11 uur nog rijpplekken in de schaduw. Denk niet dat zo'n "vorstperiode" een mooie winter voor- spelt : te vroege vorst leidt meestal tot niets.

Ook november keerde ons een licht winterse kant toe rond het midden van de maand met in het binnenland wat winterse ongemakken voor het verkeer. Wat mij het meest frappeerde was, dat de wind lange tijd in de noordhoek vertoefde, met ook een draaiing door noord naar oost. Ook deze koude-periode viel te vroeg, maar geeft toch wel hoop voor licht winterse periodes dit jaar.

Vandaag 14 december is het weer ook licht winters met af en toe een sneeuw-buitje bij noordwesten- wind. Dat is leuk en bevestigt misschien mijn stelling van vorig jaar, dat we een aantal jaren met meer sneeuw tegemoet gaan. Maar echte kou zit er niet aan te komen : in Rusland is het zacht, dus ook met oostenwind schieten we op dit moment weinig op. Noordoost dan? In Scandinavië is het goed koud geworden; helaas ziet het nog niet uit naar gunstige ontwikkelingen voor ons.

Wat doet deze winter toch gek : geen kou in de verwachte periodes maar wel dit sneeuw-weekje in het midden van de maand; want zoals bij meteorologen bekend is, is midden december de tijd van de stekste straalstroom en daardoor de periode met het meest wisselvallige weer en hoge temperaturen. Er lijkt een soort vier-weekse periode te zitten in deze koude-perioden! Het is van een hoog koffiedik- gehalte om deze lijn door te trekken naar de volgende maanden, maar dan zou de kou in januari en februari ook weer terugkeren. Ik reken daar niet op, maar wie weet.

Witte kerst? Ik denk dat het voor kerst nog even wit wordt, en daarbij stijgt de kans op wiitte kerst naar iets boven de 10%. Maar met zo'n onduidelijke winter als deze weet je het maar nooit; misschien keert deze winter alle regels om!

Tot ijs,
Cees van Zwieten

.

.

Winterbulletin no 2

Beste vorstdienaren,

Wordt het nog wat met deze winter?
Eerlijk gezegd heb ik zes weken met de vraag gezeten : wordt het nog wat met mijn computer?
Door problemen met Windows en met een upgrade heeft het lang geduurd voor alles weer functio- neerde. Maar eindelijk is het (sinds zaterdag) zover : ik kan weer E-mailen.
Eerst : de vraag van vorig bulletin.
De oplossing : melkertbaan, glijbaan, elektronenbaan en depressiebaan horen niet in het rijtje thuis!

Maar die winter, hoe zit dat?
Wel, voor zover mijn kennis en intuïtie reikt : veel hebben we ook dit jaar niet te verwachten; dat sluit echter de mogelijkheid van ijs niet geheel uit! Een paar signalen die ik heb opgevangen :

• Oktober had geen duidelijke temperatuurdaling; geen signaal voor koude winter.
• Wolfgang Röder voorziet een zachte winter : in december nog een koude afwijking van de circulatie, in januari en februari hoofdzakelijk zachte afwijking.
• Detmann (Freie Universität Berlin) verwacht een uitermate milde winter.
• In november ruim een week lang voorkeur voor noordelijke tot noordooste- lijke wind; dat geeft hoop. Overigens vond ik november als geheel te on- rustig; m.i. geeft dit voor de winter weinig hoop langdurig stabiel winterweer.
• De eerste 10 dagen van december waren zacht. Winters geven in deze periode vaak al hun visitekaartje af. (Vorig jaar met Sinterklaas al sneeuw!)
• Jan Visser (Trouw) signaleerde een 24-jaarse periode in circulatie- voorkeur. Een paar voorbeelden gaven aan, dat daar iets in zit. Zo werd de winter van 72 gekenmerkt door blokkades, evenals de winter van 96 (met die gemiste 11-stedentocht). 72 was overigens geen koude winter, er is toen weinig geschaatst. Deze winter (99-00) zou dan op 76 moeten lijken : toen een zware storm begin januari, dit jaar weer storm? De vergelijking met 76 brengt mij op de schaatsherinnering van dat jaar : eind januari ging het na een week met sneeuw (er lag een 50 km uit de kust een flink pak) plotseling vriezen, met veel wind. Overdag matige vorst! Ik schaatste toen een paar maal in het Westland, ook nog na een paar dagen dooi, toen met wat lichte vorst in de nacht het ijs weer begaan- baar was. De hele schaatsperiode duurde in mijn herinnering ongeveer een week. Boeiend is ook de vergelijking 1963 (de grote winter) en 1987. De winter van 1987 haalt het bij lange na niet bij 63, maar toch zaten hierin een paar hevige en vrij langdurige vorstperiodes. Wie herinnert zich niet die dagen met strenge vorst en veel wind overdag en al die bevroren waterlei- dingen in januari? En het noorden van het land die hevige ijzel in maart, gevolgd door een heuse vorstperiode van twee weken?
• Mijn eigen wintervisioen behelst voornamelijke onrustig weer, wat sneeuw en misschien een beetje vorst; ik hoop dat dat beetje vorst ons nog op het natuurijs brengt.

Na al deze koffiedik de volgende keer iets over de situatie van het moment en de kansen op een witte kerst.

Tot spoedig,,
Cees van Zwieten

.

.

Winterbulletin no 1

Beste glijders,

W at hoort niet in dit rijtje thuis : glijbaan, melkertbaan, ijsbaan , elektronenbaan, depressiebaan ?
Juist! Goed gedacht. (Oplossing in het volgende bulletin)
Maar, is het niet wat vroeg om aan winter te gaan denken? Natuurlijk is het dat wel, maar dit najaar vertoont op z'n minst al één opmerkelijk aspect : de vrij abrupte overgang van zomer naar herfst : was het rond 23 september nog steeds zomer, na een aanhoudend zeer warme september, op 3 oktober was de temperatuur al gekelderd naar waarden beneden het jaargemiddelde : de koude helft van het jaar dus! Bovendien viel de herfstregen met bakken uit de hemel. (Wie had het over "eens in de 125 jaar" ?)

Wat mij betreft, het bijwonen van schaatslessen in de Uithof (voor mijn dochter Fenna) doet de winterkriebels al weer opkomen; dat gekrioel op het ijs, kinderstemmen, gekras van schaatsen op hard ijs, een frisse atmosfeer en een laag zonnetje dat door de ramen naar binnen schijnt : op dat moment bestaat er ineens niets mooiers.

Over de komende winter valt nog geen zinnig woord te zeggen, maar misschien zijn er inmiddels al weer computermodellen zich suf aan het rekenen op de komende vier maanden. Het feit, dat we hier zo weinig over horen, zal er wel op duiden dat die berekeningen experimenteel zijn en nog een lage betrouwbaarheid hebben.

Voorlopig moeten we het hebben van intuïtie, visioenen, wensdromen en volkswijsheden. Als je aanwijzingen in de planten- of dierenwereld ziet die iets over de winter zeggen, mail het naar mij. Ook voor weerspreuken houd ik mij aanbevolen. Met behulp van alle gegevens (van spreuken, natuur, intuïtie, meteorologen, statistici) zal ik in november proberen mij een beeld te vormen van de komende winter : volkomen nutteloos natuurlijk, maar daarom niet minder leuk.

En : houdt de conditie op peil, want je weet maar nooit !

We wachten af,
Cees van Zwieten