Strijd.

Duidelijk is wel, dat in Europa een strijd gaande blijft tussen een grote massa koude lucht boven Scandinavië en oost-Europa en aanstormende zachte lucht van de oceaan. Die strijd zal op zeker moment beslecht worden in het voordeel van de koude lucht. Wanneer dat is, moeten we uiteraard afwachten. Zoals het in december 1962 ging beschrijf ik in het 1963 journaal. Toen was de grote winter op deze dag begonnen aan een vliegende start.

Winterbulletin no. 19

Kerstdepressie.

Dit jaar heerst er alom grote twijfel over wat de winter in deze fase gaat doen. Nog steeds dragen computermodellen verschillende oplossingen aan. Er is wat mij betreft geen zinnig woord over te zeggen. Wel is er nog steeds een kans op terugkeer van kou. We zitten tussen verschillende druksystemen, die ogenschijnlijk allemaal hun eigen plan hebben. Over Scandinavië trekt een depressie naar het oosten. Een andere, grote depressie ligt op de oceaan en verandert niet veel van plaats. Hij stuurt wel storingen in de richting van Europa. Deze storingen zullen volgens de verwachtingen het weer bij ons gaan verzachten. Als dit lukt zitten we volgende week in een groene kerst. Zeker is dit niet.

Een grote depressie in deze tijd van het jaar is een bekend fenomeen. Midden december is, gemiddeld gesproken, de straalstroom het sterkst. Dit heeft te maken met de grote temperatuur tegenstellingen die er in deze tijd heersen tussen noord en zuid op de oceaan. Tegen kerst wil dan nog wel eens een zeer grote depressie op het toneel verschijnen. Die heeft dan de bijnaam : kerstdepressie. Dat betekent niet, dat het altijd zacht weer is met kerst. We kennen de uitzonderingen, zoals 61, 62, 63, 95 en 96 om er maar een paar te noemen.

Winterbulletin no. 18

Opsteker.

Nu we toch even in de wachtkamer zitten, is het wel leuk om vandaag wat uitgebreider terug te blikken op de winter van 62/63. Toen zaten we ook te wachten op vorst, want het was in het voorgaande jaar, december 1961, zo mooi gegaan. In 1962 leek zich in deze periode al een offensief van de koude lucht af te tekenen. Immers, vanaf ongeveer 11 december had zich een steeds groeiend koudegebied ontwikkeld. Omdat we in die tijd nog slechts weerberichten tot een dag vooruit kenden, durfde eigenlijk niemand verder vooruit te kijken. Het meteorologisch gereedschap was gewoon te beperkt.

Op de site van het KNMI bij "Nieuws" is een bericht verschenen, dat mijn prognose van een te koude winter steunt. Het gaat om het verband tussen de temperatuur in de herfst op 16 km hoogte boven het noorden van Amerika en de winter in onze omgeving. Lage temperaturen aldaar werden altijd gevolgd door te koude winters in noordwest-Europa. Nu was daar de temperatuur in de afgelopen maanden inderdaad lager dan normaal. Dat is een regelrechte opsteker voor ons als schaatsers en voor mij als winterweerman. Als dit verhaal uitkomt, ontkracht het de stelling, dat je er helemaal niets van kan zeggen.

Winterbulletin no. 17

Spoorboekje.

De verwachtingen zijn onzeker op dit moment. De modellen geven geen duidelijke richting, terwijl de ervaring mij ook niet kan vertellen wat er nu gaat gebeuren. De vorst wordt voorlopig opgeruimd. Dat kan morgen in het hele land het geval zijn. In Rusland is het bijzonder koud, maar die luchtmassa's staan niet op transport naar onze omgeving. Is er dan geen kou meer die ons kan bereiken op korte termijn? Die vraag is niet met enige zekerheid te beantwoorden.

Op de weerkaarten valt op, dat er nog steeds een hogedrukgebied ligt boven Rusland met een uitloper over zuid-Scandinavië. Het lijkt er op, dat dit hogedrukgebied een manier aan het zoeken is om zich in noordwestelijke richting uit te breiden. Als dit gaat lukken in de richting van IJsland, dan is het mogelijk dat er een nieuwe koude stroming op gang komt. Ik spreek dan over eind deze week. Dat is, zoals gezegd nog onzeker. Het kan ook zijn, dat genoemde ontwikkeling niet tot stand komt, en dat het zachter weer wordt. Ten westen van Portugal, een ongebruikelijke positie trouwens, heeft zich een nieuwe depressie gemeld, die in de richting van de Britse Eilanden koerst. Samen met de hogedrukontwikkeling ten noorden van ons zal het gedrag hiervan ons weer voor de komende dagen bepalen.

Zoals in mijn bulletin no 9 al vermeld staat, verwacht ik eerder nog wat gekwakkel en pas de nieuwe vorst in januari. Intussen heeft deze winter zoveel indruk op mij gemaakt, dat ik geneigd ben mijn prognose in koude zin bij te stellen. Dat betekent : ik reken op een koude winter. Hoe precies, dat willen we allemaal graag weten; maar tot nu toe volgt deze winter met een vorstperiode die niet tot iets heel moois uitgroeit, wel mijn spoorboekje.

Winterbulletin no. 16

Chaos.

Vanochtend om half acht zag ik sterren flonkeren : gunstig, dacht ik. Op de KNMI-site zie ik ook weer ruim 2 graden vorst in Rotterdam. In het noorden van het land, tot op Terschelling is er matige vorst. Alleen Vlissingen bleef boven nul. Het ziet er naar uit, dat in het noorden van het land de vorst zich vandaag goed weet te handhaven. Deze kleine dooi-aanval wordt veroorzaakt door een kleine depressie bij Het Kanaal. Dit kleine systeem deed half succesvol een aanval op de vorst bij ons. Het werd daarbij gesteund door te hoge luchtdruk boven de Balkan, een uitloper van "ons" hogedrukgebied, dat voor de koudegolf heeft gezorgd. Het lijkt er nu op, dat de dooigrens even tot stilstand is gekomen boven ons land. Mogelijk gaat een volgende depressie een tweede aanval lanceren. Zal die slagen?

Voor het noorden betekent dat : schaatsen, meestal meer dan 10 cm ijs. Ook daar : wees bedacht op nog zwakke plekken van oude windwakken. In Zuid Holland is de situatie niet overal gunstig. Ik heb vernomen, dat op de Rotte en in de Alblasserwaard geschaatst wordt op doorgaans goed ijs. Nu het in de ochtend weer vriest, zijn de condities gunstig. In de middag kan het iets dooien, maar met een beetje geluk heeft dit nog weinig invloed op het ijs. Met geluk bedoel ik : waar de dooigrens ligt, en wat de temperatuur bv in Giessenburg of De Meije is om 3 uur, is niet te zeggen.

Hoe verder? Ik durf er weinig van te zeggen. Als je de EPS-pluim (10-daagse verwachting) ziet : die verandert per dag. Is er nu choas? Laten we het maar zo zien : we gaan weer ouderwets wachten op wat de dag van morgen brengt. En overmorgen? Alles is mogelijk. Voor zaterdag zie ik nog redelijke kansen voor het schaatsen.

Winterbulletin no. 15

Kansrijk.

Het ijs groeit intussen natuurlijk nog wel verder. De Giessen, altijd een zwak gedeelte in de Alblasserwaard, lag gisteren nog maar over een gedeelte dicht. Als de vorst het vannacht nog houdt, dan zijn de vooruitzichten voor vrijdag voor het buitenwater redelijk. Wel windwakken en zwakke plekken, dus het blijft uitkijken. Het KNMI geeft voor vandaag en morgen ongeveer 9 cm ijs op. Dat geldt globaal voor het midden van het land, het zuidwesten iets minder.

Wie naar de data van de bulletins kijkt, heeft gisteren iets vreemds gezien. Inderdaad moest bulletin nr 14 de datum 11-12-02 hebben. Vandaag klopt de datum weer. Uw weerman is inmiddels ingeloot voor de elfstedentocht. Dat was ook vorig jaar het geval, maar dit jaar zie ik als kansrijker dan vorig jaar. Als ie komt, dan is het niet in december.

Winterbulletin no. 14

Windwakken.

Hoe staat het met het ijs? Ik heb het over het zuidwesten. Naar het oosten en noordoosten toe is de situatie uiteraard gunstiger. Ik zag gisteren op de Rotte veelal aaneengesloten ijs, maar toch een paar gemene windwakken. De Bergse plas half dicht en de Kralingse plas nog open. Van Martin Koppelaar in Hardinxvelkd vernam ik dat de Giessen nog niet helemaal dicht lag. Kortom : op dinsdag nog geen volledige ijsvloer. Dat betekent voor het grote water in zuidwest-Nederland : op vrijdag nog erg oppassen met zwakken plakken en oude windwakken.

Winterbulletin no. 13

Vorst.

Het KNMI gaat nog steeds uit van de berekende ijsdikte van 11 cm op vrijdag. Dat betekent voor het westen op vrijdag ijs van 8 tot 10 cm, met de kans op zwakke plekken door wind. Kijk daarvoor uit. Mogelijk zijn er mensen die het donderdag al wagen. Dat kan, als je weet wanneer het water is dichtgevroren. Daarna kan je er per dag 5 à 6 punten bijtellen voor de ijsvorming. Kom je op 20, dan zit je goed. Nogmaals, bij 15 is er te schaatsen, maar betrouwbaar is dat niet. In het oosten zal donderdag wel op grote schaal geschaatst worden.

Wat gaat het weer doen? We zien nog steeds dat standvastige hogedrukgebied op de kaart. Het centrum ligt bij west-Noorwegen en het heeft een uitloper richting IJsland. Dat laatste is voor de voortzetting van de kou gunstig. We zien ook iets op de weerkaart, dat me nu toch voorzichtig aan 62/63 doet denken. Bij noord-Rusland en Siberië is de druk de laatste dagen snel gedaald. Een depressie trekt in die omgeving naar het zuiden, terwijl het hoog zich wat westwaarts heeft verplaatst. Dat alles gebeurde in 1962 rond kerst, toen op een iets andere plaats, en spectaculair snel. Ik kom daar in het 1963-journaal nog uitgebreid op terug.

Ook van de andere kant wordt het hoog aangevallen. Het is nu het trekpaard bij Spanje, een depressie dus, die zijn rol in het spel nadrukkelijker gaat opeisen. Het zal richting golf van Biskaye draven en mogelijk bij ons wat bewolking brengen, misschien al donderdag. Dat luidt een vermindering van de vorst in, die misschien wel weer tijdelijk is. Het KNMI zet alvast weer in op verscherping van de vorst na het weekend. Wordt deze optie werkelijkheid, dan krijgt Erwin Kroll gelijk met zijn aankondiging op 1(!) december van een lange vorstperiode. We wachten dat maar even af.

Zomaar wat info:
Zonnigste winter: 1963, 256,1 uren in De Bilt.
Somberste winter: 1903, 101,5 uren in De Bilt.
Sneeuwrijkste winter: 1963, met 37 sneeuwdagen. Tweede is 1979 met 36 sneeuwdagen in De Bilt.
Dikste sneeuwdek: Op Terschelling begin januari 1987, op sommige plaatsen 80 cm.
Langdurigste sneeuwbedekking in De Bilt: 1962/63, van 26 december tot en met 5 maart.

Winterbulletin no. 12

Jojo.

Is er nieuws van het weerfront? Eigenlijk weinig : de vorst lijkt nog steeds goed door te zetten deze week. Met de EPS-pluim, en daar aan gekoppeld de ijsverwachting, van het KNMI is iets vreemds aan de hand. De rode lijn, de operationele verwachting, boog gisteren terug naar 7 cm op 17 december. Vandaag zien we een pluim die weinig van die van gisteren verschilt, maar de rode lijn gaat nu naar ruim 20 cm op woensdag 18 december. Het lijkt wel een jojo. Voor a.s. donderdag en vrijdag is de verwachting onveranderd : ruim 10 cm ijs.

Gisteren het eerste ijs op slootjes, vandaag ligt er groter water dicht. Twijfel heb ik over echt grote oppervlakken, in verband met de wind. Neem ter plaatse de situatie op en als het kan : mail je bevindingen even door naar Johan of naar mij.

Winterbulletin no. 11

Siberisch

In mijn winterdagboek schreef ik gisteren : 7 december 2002 om 20.30 komt de temperatuur onder nul. Dat is dus gemeten vlak bij huis in de stad (Rotterdam). Daar voor gebeurde iets heel moois : om half vijf begon het te regenen, een aardig buitje nog. Winter? Een laatste protest , alsof de natuur even in huilen uitbarstte over zovel siberisch geweld, dat over ons komt. Ik krijg steeds meer het gevoel, dat we een heel bijzondere winter tegemoet gaan. Achteraf is het opvallend, dat ik dit jaar in september(!) met een winterdagboek ben begonnen. Bovendien ben ik conditioneel dit jaar veel eerder klaar voor buitenijs dan anders. Die dingen gebeuren gewoon zonder bewust over een strenge winter te denken; wel heb ik al lang het gevoel, dat het dit jaar iets zou worden met het schaatsen.

Maar nu het ijs. Het KNMI heeft de 15 cm al weer uit de verwachting gehaald. Ruim 10 cm zou donderdag haalbaar zijn. Er zijn voor het berekenen een paar dingen om rekening mee te houden. Vaar in het zuidwesten van het land niet blind op de berekeningen van het KNMI. Voor het Westland zou ik zeggen : haal er maar een centimeter af. Bedenk, dat wind op grote wateroppervlakken de aangroei van ijs nog een dag kan ophouden. Als je het schaatsgebied kent, ga dan maar op je eigen ervaring af, je weet wel waar de zwakke plekken zitten. Ken je het gebied niet, wees alert op zwakke plekken, windwakken,etc.

Begint het ijs pas op dinsdag aan te groeien, zoals ik op 5 decemeber suggereerde? Zoals het er nu uit ziet zal het op veel plaatsen op maandag beginnen, op beschutte plaatsen en zeker meer noordoostelijk in het land zondag al. Laten we de berichten maar afwachten.

Op de Europakaart zie ik temperaturen van -27 in Rusland. Siberisch dus. Maar het kan erger, want wie de winter van 78/79 bewust heeft meegemaakt, herinnert zich misschien nog wel de berichten uit Moskou : omstreeks -40. Maar dat was dan ook iets verder in het seizoen, rond oudjaar. Die koudegolf was in heel Europa extreem, met op vliegbasis Twente midden op de dag -16.