schaatsthuis verhalen archief ijskansen websporen contact

Bulletins 01-02 :
bulletin 1
bulletin 2
bulletin 3
bulletin 4
bulletin 5
bulletin 6
bulletin 7
bulletin 8
bulletin 9
bulletin 10
bulletins vanaf 11
Bulletins '00-'01
Bulletins '99-'00

< < < vorige < < <


Het copyright van deze site en haar inhoud, voor zover niet anders vermeld, berust bij Johan Grootveld.

Overname van afbeeldingen of teksten alleen na toestemming, met link en bronvermelding.

Site design:
Johan Grootveld / Blinksoft


Winterbulletin no. 10 door Cees van Zwieten

(10-12-01)

Matige vorst.

De weerkaarten, en de voorspellingen voor de komende dagen laten een standvastig hogedrukgebied zien, dat zich ophoudt in het gebied tussen Schotland en Polen. Er is al dagen oostenwind, maar waarom dan nauwelijks vorst? (het wintergetal staat voor De Bilt op 0,5).Het antwoord is simpel : kou moet gevormd worden (stralingskou) of worden aangevoerd (transportkou).

Een prachtig voorbeeld van transportkou is de inval van strenge vorst met veel wind op 29 tot 31 december 1978. In mijn winterverslag van dat jaar lees ik : "behalve het gekletter van de regen is op die kerstdagen van 1978 het tandengeknars van de schaatsliefhebbers te horen". Vanaf 24 december had de dooi weer toegeslagen met krachtige zuidwestenwind, de temperatuur ging omhoog tot boven de 10 graden. Wie zich met het weer in Europa bezig hield, ontdekte op 27 december, dat er een hevige strijd plaats vond tussen de zachte lucht en uitzonderlijk koude lucht in Noord Europa. Geleidelijk schoof de grens tussen beide luchtsoorten naar het zuiden. Sneeuwstormen werden gemeld uit Denemarken, Schotland en Polen. Na het passeren van het front draaide overal de wind naar het oosten en daalde de temperatuur spectaculair : plaatselijk 30 graden in twee dagen.

Ook in ons land vond dit spektakel plaats. In de ochtend van 30 december 1978 waren de verschillen in ons land zeer groot : Eelde -7 en Beek (Z-L) +8. Inmiddels had het in het noorden van het land langdurig geijzeld en gesneeuwd. En dan wordt de kou overal heviger; op 31 december om 13 uur in de middag vriest het vrijwel overal streng met -15 in Twente. In twee en een halve dag daalde in ons land de temperatuur 25 tot 30 graden. Kampioen was Deelen met +10,8 op 29 december en -19,0 in de nieuwjaarsnacht; daling 29,8 !

Iets anders is stralingskou : door de lange nachtelijke afkoeling kan bij rustig en helder weer de temperatuur flink omlaag gaan. Voorwaarde is wel, dat de lucht niet te vochtig is en de bovenlucht niet te warm. Als er ook nog sneeuw ligt, kan dat heel hard gaan. In een dag kan je dan in matige of strenge vorst zitten met ook overdag temperaturen onder nul. Op dit moment ligt het niet helemaal gunstig voor de vorst : door de ligging van het hogedrukgebied in onze buurt kan er geen kou uit Oost-Europa worden aangevoerd. Geen transportkou dus. We hadden te maken met stralingskou onder regie van het snel opgebouwde hogedrukgebied. De lucht is nog wat vochtig, de bodem nog te warm en misschien de bovenlucht nog niet koud genoeg. We kennen het resultaat : alleen lichte nachtvorst.

Waar is het wachten nu dan op? Eerst moet het hogedrukgebied van positie veranderen : meer noordelijk. Verder moet in Oost-Europa de stroming sterker onze kant uit komen. Dat hoeft niet alleen door het hogedrukgebied veroorzaakt te worden, maat ook door gunstige luchtdrukdalingen in zuid of zuidoost Europa. Ik heb de indruk, dat het Russische hoog ons wat dit betreft een beetje dwars zit. In de lange termijnvoorspellingen zie ik gunstige tendensen. Het KNMI verwacht ook daling van temperatuur vanaf vrijdag, met matige vorst in de nacht. Voor de langere termijn voorziet het KNMI aanhouden van de vorst.

Intussen koelt het oppervlakte water lekker af. Als het dan echt gaat vriezen, pakweg vrijdag of zaterdag, dan kan er na een dag of 6 wel geschaatst worden. Ik verwacht dan wel slecht weer met de kerstdagen. Witte kerst? Die kans blijft ook in dit soort situaties klein. Als er al sneeuw valt, dan kan die even snel weer weg dooien. Maar, zoals ik al eerder schreef : de vorst komt daarna nog weer terug.

 

pijl terug

Winterbulletin no. 9 door Cees van Zwieten

(6-12-01)

Met de billen bloot.

Komt de winter in beeld? Ik geloof van wel. In ieder geval wordt de komende week duidelijk, wat deze winter wil en gaat doen. Nog maar net (1 december) doe ik de uitspraak : " Ik denk dat deze winter onverhoeds zal toeslaan" of drie dagen later blijkt, dat de weerkaart van Europa flink wordt opgeschud. Of, zoals Jan Visser het zegt : de atmosfeer gaat op slot. Dat betekent, vrij vertaald, dat winterweer min of meer vrij spel krijgt in Europa. De drukstijgingen rondom de Noordzee lijken in ieder geval goed door te zetten.

In het vorige bulletin maakte ik nog even een vergelijking met de winter van 62/63, omdat de luchtdruk toen omstreeks 1 december gigantisch omhoog ging in onze omgeving. Het resultaat was toen een sinterklaas met dichte mist en matige vorst in nacht en ochtend. Het liep niet direct op schaatsen uit, omdat de periode te kort was : op 8 december viel de dooi in. We moesten daarna tot 22 december wachten tot de winter definitief doorbrak, toen overigens ook met enorme drukstijgingen, maar dan boven de Noordzee en Denemarken. Resultaat : felle oostenwind en stevige kou. In feite is iedere winter weer finaal anders dan welke voorgaande dan ook. Het heeft dus geen zin om verder naar parallellen te zoeken. Laten we het er op houden, dat deze winter, in tegenstelling tot zijn voorgangers heel degelijk te werk gaat, maar bovendien van enig onverwacht stuntwerk houdt.

Wat staat ons de komende week te wachten? Volgens het KNMI is er een grote kans, dat we halverwege volgende week met matige vorst te doen krijgen. Drukstijgingen worden ook in Scandinavië verwacht, waarbij de oostenwind gaat doorzetten. In dat scenario kunnen we ons gaan voorbereiden op natuurijs. Ik geloof daar wel in; tegen kerst zal dit ongetwijfeld gevolgd worden door dooiaanvallen, mogelijk geslaagde. In januari keert de vorst dan terug, waarschijnlijk heviger dan in december. Maar als een kleine slag om de arm zou ik zeggen : deze winter moet eerst maar eens met de billen bloot. Met andere woorden : over een week is het karakter van deze winter wel duidelijk en weten we ook of we op 15 december op de schaats staan.

pijl terug

Winterbulletin no. 8 door Cees van Zwieten

(5-12-01)

Ontwikkeling

De ontwikkelingen die ik gisteren schetste worden vandaag in de verwachtingen doorgezet. Het KNMI geeft een grote kans op kouder weer in de periode 5 tot 9 dagen vooruit (11 tot 14 december) met lichte vorst in de nacht. Het lijkt nog niet op een echte stevige vorstperiode, maar de start is er! De veranderingen gaan morgen snel : in onze omgeving en de Noordzee gaat de luchtdruk zeer snel omhoog, waardoor de aanvoer van zachte lucht wordt afgesneden (het doet me een beetje denken aan de explosieve drukstijging voor sinterklaas 1962). Volgens het KNMI komt in het weekeinde geleidelijk een zwakke aflandige stroming op gang, waarbij de temperatuur daalt naar winterse waarden. Of er al ijsdagen in het verschiet liggen is nog moeilijk te zeggen. Ik denk dat we daar nog wat langer op moeten wachten.

Ook in de kaartjes van het ECMWF zijn te ontwikkelingen duidelijk te zien. Boven West Europa komt een afzonderlijke kern van hoge druk tot stand, waardoor oceaandepressies op een afstand worden gehouden. De straalstroom wordt in belangrijke mate naar de poolzee "afgeleid". Andere details van de weerkaarten zijn o.a. het nog volhoudende hogedrukgebied boven Rusland, dat overigens toch iets naar het zuiden zakt, een volhoudend lagedrukgebied in de omgeving van Turkije; verder een kern van lagedruk op de oceaan ten westen van Portugal. Allemaal factoren die een weststroming over Europa tegenwerken.

Vijftig jaar sinterklaas! Ik heb alle temperaturen van De Bilt op een rij sinds 1952. Uiteraard allemaal van de site van het KNMI geplukt. Het is opvallend hoe weinig het op 5 december eigenlijk vriest. In die 50 jaar waren er maar 15 vorstdagen (minimum temperatuur onder 0). De laagste temperatuur vond ik in 1962, nl -9,0 in De Bilt. Twente spande de kroon met -10,3. Het was echter geen ijsdag (maximum onder 0); in De Bilt steeg het kwik tot +3,9. In al die jaren was er in De Bilt maar een ijsdag : 5 december 1995; maximum -2,1 en minimum -3,8.

Hoewel bovenstaande sinten gevolgd werden door een zeer strenge resp. zeer koude winter, gaat het kennelijk toch veel te ver om uit een koude sinterklaas conclusies te trekken voor de winter. Zo was het in 84, 85 en 86 juist zeer zacht, terwijl toen steeds een koude winter volgde, waarvan twee met een elfstedentocht. Ook 53 en 55 was St Nicolaas zacht en ook toen volgden elfstedenwinters. Maar het is natuurlijk ook onzin, om uit een enkele dag conclusies te trekken. Het gaat mij in feite meer om de tendensen, die in de eerste decade van december zichtbaar worden. En ook dan moet je voorzichtig zijn en dit combineren met andere gegevens. Een beroemd tegenvoorbeeld is de eerste dagen van december 1989; de temperatuur ging flink naar beneden, met name in de nachten. Sommigen dachten al aan schaatsen, maar daar kwam het eigenlijk niet meer van. Er volgde een zachte winter met veel zware storm en een vroeg voorjaar.

En dan nog dit :
Gaat de Sint op gladde daken, Thialf zal niet snel verzaken

En :
Sinterklaas met storm en regen, Weinig winter kom je tegen

Of :
Komt met Sint met dikke mist, Keihard ijs komt dan beslist

pijl terug

Winterbulletin no. 7 door Cees van Zwieten

(4-12-01)

Blokkades.

Nee, het gaat natuurlijk niet vriezen deze week, ik bedoel echt vriezen. Een beetje nachtvorst is mogelijk in het weekend. Toch is er alle reden om weer even op een paar ontwikkelingen in te gaan.In de meerdaagse berichten van het KNMI zit nu duidelijk een afkoeling rond het weekend; waar het er een paar dagen geleden nog naar uit zag, dat het al maar zacht zou blijven (ik dacht al aan vorig jaar), gaat het nu toch bergafwaarts met de temperatuur en omgekeerd evenredig omhoog met de stemming.

Ook bekeek ik vanochtend even de kaartjes van het ECMWF voor de komende dagen. Wat blijkt : het Russische hogedrukgebied heeft het iets langer op zijn positie uitgehouden dan eerder werd verwacht. Over een paar dagen lijkt het echt weg te zakken, maar intussen vinden aanmerkelijke veranderingen plaats op de weerkaart. Boven West-Europa begint de luchtdruk te stijgen en er ontstaat daardoor een afzonderlijk hogedrukgebied boven onze omgeving, met een verwachte kerndruk van 1043 hPa. Een andere ontwikkeling is het ontstaan van een lagedrukgebied op de Oceaan ten westen van Portugal. Al met al een afwijkende drukverdeling. Toegegeven, er is nog geen sprake van echte vorst, maar de eerste decade van december laat in ieder geval een belangwekkende ontwikkeling zien. Dat geeft hoop.

Er is inmiddels ook een nieuwe prognose van Roeder, opgemaakt op 3 december. Voor december staat nog steeds een positieve drukafwijking boven Noord-Europa op de kaart, al is deze iets minder spectaculair dan in de prognose van een maand geleden. Voor januari verwacht hij gemiddeld sterk verhoogde luchtdruk met een kern van +15 hPa boven Finland. Vergelijkingsjaren, genoemd door Jan Visser in Trouw, zijn 1988 en 1978. Daar hebben we weinig aan, want 1988 was de opmaat voor een zachte een 1978 voor een strenge winter.

Je weet het natuurlijk maar nooit met Roeder, maar ik zie nog steeds goede kansen voor deze winter, want ook de eerste decade van december lijkt te gaan passen in het beeld van een winter met duidelijke hogedrukblokkades op noordelijke breedte, en dat is wat we nodig hebben.

pijl terug

Winterbulletin no. 6 door Cees van Zwieten

(1-12-01)

Afwachten

 

Vandaag, 1 december begint de meteorologische winter. Aan de temperatuur zou je het niet aflezen, want deze is juist weer tot voorjaarshoogte gestegen : +12 vanochtend. Het doet me denken aan vorig jaar, toen we een buitengewoon lange, zeer zachte periode meemaakten van eind november tot half december. Het ziet er dus weinig hoopvol uit op dit moment.

En dat Siberische hogedrukgebied dan? Daar werd door sommigen, o.a. door mij, op

gewezen als een winters trekje op de weerkaart. Maar eens te meer werd bewezen dat we het daar niet van moeten hebben. Dat soort hogedrukgebieden moeten wel extreem uitgroeien naar het westen of noordwesten om echt iets voor ons te betekenen. Ook in dit geval kwam het niet tot een blokkade en leidde het alleen tot kou in midden Rusland en Polen, maar verder tot zacht weer in Scandinavie en bij ons. Inmiddels lijkt dit hoog al weer af te kalven en weg te zakken naar Zuid Europa.

In het verleden was 1 december zelden een winterse dag. Ook voor de winters van 85, 86 en 87 zat er op 1 december nog geen kou in de lucht. Opvallend koud was wel 1 december 1978; dat was toen een ijsdag met een maximum van -0,1 en minimum -3,9. Het was het eerste koudegolfje van die winter, waarbij het tot 8 december meest bleef vriezen. Na een zachte week viel de vorst op 16 december opnieuw in. Dit koudegolfje was iets heviger met op 19 december een minimum van -8,1 in De Bilt. Ik herinner mij die week nog goed; het sneeuwde af en toe licht en mij bekroop het gevoel dat dit voor die winter een "normale situatie" zou zijn. Zoals zo vaak werd vlak voor kerst de kou met veel depressiegeweld opgeruimd. Inmiddels was al een spectaculaire ontwikkeling op de weerkaart aan de gang, die zou leiden tot een van de bruutste vorstinvallen in onze geschiedenis. Daarover in volgende bulletins nog meer. Een detail : de laagste temperatuur van het kalenderjaar 1978 was in De Bilt -13,2 ; deze werd gemeten op 31 december omstreeks 2 uur in de middag!

Regelmatige lezers van mijn bulletins zal misschien zijn opgevallen, dat ik vaak terugkom op de winter van 78/79. Wie die winter bewust heeft meegemaakt, zal wel begrijpen waarom. Zo veel extreme situaties, zo veel winterongemak in ‚‚n seizoen, dat maak je zelden mee. Het was voor mij een reden om een uitgebreid verslag te maken van die winter, met weerkaartjes, foto's, krantenknipsels en verslag van persoonlijke ervaringen. Nog steeds fascineert me die winter en ik voel bij het herlezen van sommige passages nog steeds een soort opwinding. Maar ik moet toegeven, dat het meer de opwinding van de weerman is dan van de schaatser, want het schaatsen viel in die winter erg tegen. Dat kwam voort uit de vele wisselingen in weertype, die gepaard gingen met ijzel en sneeuw. Zo zou je die winter ook kunnen karakteriseren als : de ijzelwinter. En dat is niet echt waar de schaatser naar verlangt.

Op dit moment zitten we wel tegen een sombere situatie aan te kijken. Ook voor de komende dagen wordt geen winters weer verwacht. Wat doet deze winter? Slijpt hij zijn messen? Verbergt hij zich? Ik denk, dat hij onverhoeds zal toeslaan, maar wanneer dat is, is natuurlijk de grote vraag. Misschien moeten we geduld hebben en zit Roder er met zijn december-prognose naast. Heeft hij het bij het rechte eind, dan moet de tweede helft van december zeer winters worden, en niet, zoals vorig jaar, licht winters. We wachten af.

pijl terug

Winterbulletin no. 5 door Cees van Zwieten

(27-11-01)

Normale winter?

November zit er weer bijna op, een goed moment voor een tussenbalans. Deze novembermaand gaf ons een paar mooie dagen en een paar verschijnselen om even bij stil te staan. Wat mij tot nu toe opviel, was de relatieve rust die deze maand ten toon spreidde. Er was nauwelijks storm en in die paar perioden met onrust draaide de wind heel gemakkelijk naar noord. We kennen het resultaat : drie winterse speldeprikken met lokaal matige vorst.

Wat de circulatie en drukverdeling betreft, scoorde vooral de eerste helft van november interessant : de druk bij IJsland leek me iets te hoog en bij de Azoren iets te laag. De tweede helft van november gaf een iets meer normale circulatie op de oceaan, maar toch lijkt het erop, dat de straalstroom (de weststroming op ca. 5 km hoogte) maar zwak tot Europa doordringt.

Intusssen staat een winters hogedrukgebied te dringen bij de noordelijke Oeral : al dagen is dit zo, maar er zijn voorzichtige tekenen dat er uitbreiding naar onze kant inzit. Voorlopig zal dit nog niet tot vorst leiden, maar de ontwikkeling is interessant genoeg om even te noemen; we gaan tenslotte de eerste decade van december in en meestal geeft een winter dan iets van z'n bedoelingen prijs.

Ik zet mijn waarnemingen nog eens op een rijtje, met als leidraad de items die ik in het bulletin no2 noemde.

Positief voor koud winterweer :

1. Weinig onstuimige november

2. Iets afwijkende circulatie in de eerste helft, met neiging tot noordenwind.

3. Voor zover ik weet : niet te veel onweer.

4. Geen winterse periode voor 20 november

Negatief voor koud winterweer :

> Meer normale circulatie in de tweede helft

Het beeld is voorzichtig positief, maar ook ietwat verwarrend. Laat ik het erop houden, dat deze winter mogelijkheden heeft, die er de voorgaande jaren (98, 99, 00 en 01) niet waren.

Hoeveel winterverwachtingen zijn er eigenlijk te vinden tegenwoordig? Ik noemde al eerder Röder, Thieme en Stanislav. Natuurlijk moet ik ook het ECMWF noemen. Dit instituut maakt al een aantal jaren seizoensverwachtingen, en met succes. Voor deze winter wordt door het ECMWF geen duidelijke afwijking van het gemiddelde verwacht. Hetzelfde geld voor de prognose van het IRI. Wat moeten we hiermee? Betekent dit een zachte winter?

Ik ga er van uit, dat deze verwachtingen van "normale winter" voldoende kansen biedt aan het optreden van natuurijs. Het moet dan een beetje meezitten, dwz de vorst moet geconcentreerd voorkomen met niet al te veel sneeuw. Hoe het in een koude winter nog kan tegenvallen weten we van 1969/70 (lange koude kwakkelwinter) en 1978/79 (de lange koude, vuile winter).

Of de verwachtingen van deze instituten beter zijn dan die van bv Röder. Het lijkt er wel op, maar ik moet eerst nog eens zo'n koude winter meemaken en dan zien of die door het ECMWF ook voorspeld zal zijn.

pijl terug

Winterbulletin no. 4 door Cees van Zwieten

(15-11-01)

Is het roer om?

Een mooie ochtend weer. Jan Visser (Trouw) sprak gisteren van een tweede winterse speldeprik. Dat klinkt alsof ook hij nu al aan winter denkt. Vanochtend gaf Twente als minimum -5,7 en Rotterdam -4,9 . Bijna matige vorst in onze streken. Geen reden om hier een voorteken in te zien, maar november gedraagt zich in ieder geval goed. Wat mij in de weerkaartjes opvalt, is de voorkeur voor hogedrukgebieden voor de Britse eilanden. Verder heeft iedereen natuurlijk kennis genomen van het noodweer in Algerije. Dit werd veroorzaakt door een depressie die over Europa naar het midden van de Middellandse Zee koerste en daarbij een grote hoeveelheid koude lucht meesleurde naar dat gebied. Ten westen van de depressie stond een krachtige noordelijke stroming, die tot in Afrika doordrong. Voeg dit bij de hoge zeewatertemperaturen en het resultaat was zeer hevige regenval.

Bij elkaar zie ik wel wat afwijkende trekjes in de luchtstroming november, trekjes die mij bevestigen in het idee : deze winter kan bijzondere dingen gaan doen. Een strenge winter? Dat is niet te voorspellen, ik zie dat er ook nog niet in. Wel hebben we intussen een voorseizoen dat veel meer hoop op vrieskou geeft dan de afgelopen seizoenen. Ik heb er de oktobers van de afgelopen jaren nog eens op nageslagen.

In 98 was begin oktober buitengewoon koud en het eind vrij zacht, de laatste decade was zachter dan de eerste! Een winter volgde met sneeuw maar bijna geen schaatsijs. In 99 waren de eerste en tweede decade vrij koud en de derde te zacht. Een zeer zachte winter volgde. In 2000 was de laatste decade iets zachter dan de eerste. Een winter met een nipte schaatsdag volgde. De winter als geheel was zachter dan normaal.

We zien, dat het kriterium van de temperatuurdaling in oktober (zo'n graad of 5 tussen de eerste en tweede decade), hier van toepassing was : geen temperatuurdaling in oktober, geen of weinig kou in de winter.

Deze oktober 2001 was in ieder geval zeer zacht, maar gaf toch niet voldoende de genoemde daling. Geen reden dus nog om nu te zeggen : het roer is om. Desondanks is er toch ook een regel voor midden Duitsland : zachte oktober, dan koude winter.

Ik heb het seizoen 62/63 er nog eens naast gelegd : oktober gaf in de eerste decade veelal te zacht weer en in de laatste decade normaal tot iets te koud. Het verschil was ongeveer 5 graden! We kennen het reeds veel bezongen, resultaat : De winter van de eeuw. Na oktober 62 volgde een rustige november waarin geleidelijk meer kou kwam. Op 22 en 23 november twee ijsdagen met respectievelijk Z en OZO wind.

Vrijwel alle gegevens die ik over voorgaande jaren heb gegeven, zijn afkomstig van de website van het KNMI. Via de pagina "weer" kan je, door "klimatologische gegevens" aan te klikken, een schat aan gegevens bereiken, oa het weer van alle dagen van de 20-ste eeuw op 6 weerstations in Nederland. Verder maandoverzichten, gemiddelden van maanden in het verleden, dagwaarden als ASCII tabellen, windgegevens.

Chapeau.

pijl terug

Winterbulletin no. 3 door Cees van Zwieten

(10-11-01)

Smachtend legioen.

Dat was toch wel even genieten, gisteren! Prachtige strakblauwe lucht en voor de tijd van het jaar pittige temperaturen. Er gaan dan meteen beelden van een blauwe winterlucht door me heen. Wat me ook goed deed, was het weerkaartje in de krant, waarop boven Finland een temperatuur van -17 vermeld stond. Jawel, Thialf rammelt niet alleen aan de poorten van Europa, hij heeft al een voet binnen.

In een weerbericht op TV, van Peter Timofeef, zag ik voor de nanacht een -5 op het kaartje staan; hij verwachtte dat voor het oosten van het land. En voor vandaag stond daar een maximum van +5. Wel, dan zitten we al aardig in de richting van een normale tot iets te koude januaridag. Het zal me ook niets verbazen als er ergens in het land matige vorst is gemeten. Dat alles zegt natuurlijk niets, maar het brengt wel de stemming er in.

Om nog even terug te komen op het gedrag van november : het is uiteraard onmogelijk om strikte conclusies te trekken uit het weer in november. Wel lijkt het erop, dat de eerste helft van november zich in de richting van rustig weer met niet te lage temperaturen gaat ontwikkelen. Wat dat betreft ziet het er gezond uit voor de komende winter. En voor de tweede helft : in het vorige bulletin vergat ik nog een winter, waarin eind november behoorlijk koud uitpakt, en wel 1985/86. Helaas heb ik geen details bij de hand, maar volgens mijn herinnering was er in de tweede helft van november al sprake van sneeuw en vorst. Ik heb nog ergens een foto van wat droge sneeuw op de veranda met nog wat gele blaadjes aan de bomen. Ook lagen er in die november afgevallen bladeren op het ijs in de grachten. Wat volgde was die schitterende februari 1986.

Tenslotte : wat zoeken die weermensen op TV in deze tijd toch in het weer voor de Turkse kust? Ik zit dan te wachten op gegevens over het weer in Oost-Europa, maar niets van daarvan : bij Turkije vallen "fikse buien", en daar moeten we het dan maar mee doen. Beste weermensen : als jullie het toch eens ver weg zoeken, denken jullie dan nog eens aan dat legioen van schaatsliefhebber, dat smacht naar berichten over winterweer, waar dat dan ook te vinden is? (het liefst natuurlijk in Scandinavië en/of Rusland)

pijl terug

Winterbulletin no. 2 door Cees van Zwieten

(6-11-01)

Geen zachte winter.

Ja mensen, of je het nou wilt of niet, het begint toch weer te kriebelen! De bladeren vallen, de temperatuur daalt en weermensen beginnen hun prognoses voor het winterseizoen af te scheiden. In mijn vorige bulletin merkte ik op, dat het rustige en zachte oktoberweer mij licht optimistisch stemde. Nu merkte meteoroloog Jan Versteegt in een reactie aan Johan Grootveld op, dat een koude winter meestal voorafgegaan wordt door een temperatuurdaling in de loop van oktober. Dat is dit jaar niet duidelijk gebeurd; dat was een kleine domper op het optimisme. Ik wil hier wel bij opmerken, dat de seizoenen de neiging hebben om iets te verschuiven en het zou best eens kunnen zijn, dat de afkoeling die nu plaats heeft aardig in het gunstige beeld past. Tot zover een beetje "wishful thinking". Overigens zie ik in oktober eindelijk weer eens een "normale" ontwikkeling in Rusland : de eerste kou-inval met vorst en sneeuw in de laatste week.

Een andere opmerking van Jan Versteegt betreft de vroege kou-invallen in november. Zijn stelling is, dat een winterse kou-inval in november, zeker in de eerste helft, de papieren voor de winter devalueert. Ik ben dit grotendeels met hem eens. Wel wil ik een nadrukkelijk onderscheid maken tussen echt vroege invallen : eind oktober of eerste helft november, en de vroege winterstart in de tweede helft van november. In het verleden zijn een paar voorbeelden te zien van koude winters die al een start maakten in november, soms pas veel later gevolgd door een echte flinke vorstperiode, of zelfs een strenge winter :

1890-91 De winter slaat in de laatste week van november al toe; een barre winter volgt

1962-63 Rond 22 november de eerste koude-periode met wat sneeuw; de grote winter volgt!

1965-66 Omstreeks 10 november de eerste vorstperiode; drie weken vorst in januari

1978-79 De kou begint rond 27 november; lange, koude en vuile winter volgt.

Tot nu toe is het beeld voor mij positief : een zachte en rustige oktober met aan het eind van de maand de inzet van de temperatuurdaling. We moeten echt november afwachten om te zien of daarin een bevestiging zit van het vermoeden van een koudere winter dan de afgelopen jaren. Punten om op de letten zullen zijn :

- niet te onstuimige novembermaand

- weinig onweer

- eerste echt winterse periode niet voor 20 november

- een verminderde voorkeur voor lage druk bij IJsland en hoge druk bij de Azoren

- samenhangend met vorige punt : voorkeur van depressies voor zuidelijke banen

Een rondje langs voorspellers bracht mij vanochtend wel erg in winterstemming :

Röder verwacht zowel in december als in januari een afwijkende drukverdeling boven Europa met een duidelijke voorkeur voor hogere druk boven Scandinavië. In december met de grootste afwijking boven Zuid Noorwegen van 10 Hpa en in januari met de grootste afwijking boven Finland van 12 HP. Een opwindende voorspelling!

Lars Thieme verwacht in december een afwijking van -1,0 K en in januari van -1,5 K. M. Stanislav verwacht -0,5 voor december en -1,0 tot -1,5 voor januari.

Voeg ik dit alles bij het gevoel, dat een opeenvolging van 4 zachte winters nu wel eens zal worden afgewisseld door tenminste een koudere winter dan luidt mijn prognose nu :

Er is niets, dat op een zachte winter wijst! Winter kouder dan normaal is waarschijnlijk.

pijl terug

Winterbulletin no. 1 door Cees van Zwieten

(19-10-01)

Guur?

Oktober, een mooie maand. De bladeren beginnen al mooi te kleuren, het weer is aangenaam maar de herfst lijkt nu toch in zicht. Is het te vroeg om over een naderende winter te mijmeren? Terwijl bij ons de nazomerdagen de tijd doen stilstaan, kijk ik nog even terug op de afgelopen zomer. Op vakantie heb ik weer genoten van het uitzicht op 360 graden wolkenhemel, iets wat we thuis in de stad eigenlijk nooit zien (Of je moet op het dak gaan staan). En in de Vendée, waar meest een westenwind woei, was het uitzicht door de heldere lucht buitengewoon mooi. Het deed me een beetje aan Ierland denken, waar je ook meestal tot vlak bij de horizon de contouren van de wolken kan volgen.

De zomer verliep een beetje wisselvallig, maar was over het geheel genomen te warm, nat en zonnig. Op de valreep kwam er in augustus nog een heuse hittegolf. Vraag aan mij niet, wat dit betekent voor de komende winter : ik heb geen flauw idee. Wat wel opmerkelijk is, is dat het "nieuwe klimaat" gepaard gaat met zwaardere zomerregens. Wij ondervinden dat in ieder geval in Rotterdam en omgeving. Van 1985 tot 1999 hadden wij geen wateroverlast in huis; in 1999 (een dag voor de zonsverduistering) liep ons souterrain onder. Maar in 2001 was het twee maal raak : op 19 augustus door een zwaar onweerscomplex en op 19 september door langdurig matige tot zware regenval. Ik denk in dit verband ook nog aan de hevige regenval in september 1998 in zuidwest Nederland, waarbij het Westland onder liep.

Het nieuwe klimaat dus. Ook het KNMI, voorzichtig van nature, gaat steeds duidelijker uitspraken doen over de opwarming. Wat betekent dit voor de winters? Wat mij betreft is duidelijk: gemiddeld zal er minder geschaatst worden dan vroeger. En met vroeger bedoel ik dan de periode 1950-1988. Toch is het nieuwe klimaat tot opmerkelijke winterprestaties in staat : zie de winters van 1996 en 1997. Dus schaatsers : houdt uw ijzers heet.

Nu oktober z'n laatste fase in gaat komt het wintergevoel langzaam opzetten. Wie wordt niet dagelijks aan de beginnende donkere tijd herinnerd bij het opstaan? En om maar met de deur in huis te vallen : oktober stemt mij licht optimistisch. Dat wordt ingegeven door het rustige weer van de afgelopen weken. Ook was de temperatuur op een wat hoog niveau en dat zal in combinatie met de temperatuur in de laatste 10 dagen de eerste indicatie opleveren voor de winter. Ik heb nog geen enkele meteorologische site bezocht, en heb dus ook nog geen inzicht in de prognoses van de serieuze lange termijn meteorologen. Zodra ik wat nieuws te melden heb, verschijnt er een tweede bulletin. Reken daar maar op rond 1 november.

O ja, dan nog dit : de weerman van "de tip van uw weerman" heeft de weerberichten verrijkt met een opmerkelijke zeper. Op 1 oktober meldde hij : het wordt een gure dag. Wat was de toestand : er stond een stevige wind, plaatselijk aan zee misschien wel hard, met temperaturen van 18 tot 20 graden. Begin oktober en dan 20 graden. Guur? Zacht? Koel? Warm? Fris? Koud? Het is me wat met die terminologie. Vroeger, ja toen hadden we alleen het KNMI; je zou er haast naar terug verlangen.

pijl terug