Het Winterbulletin.

Winterbulletin 5 (17-12-22); door Cees van Zwieten

Schaatsen

---

Een rommelige vorstperiode maken we mee. Volgens de gangbare definitie zouden we in De Bilt vandaag of morgen aan de voorwaarden voldoen. We hebben 5 dagen achtereen met een gemiddelde onder 0 te pakken met 14,5 punten voor het koudegetal. Misschien wordt vandaag de 16,0 bereikt en anders gebeurt dat morgen. Morgen is ook de dag waarop zowel in de ijspluim van het KNMI als in die van Weerplaza de 7 cm ijs op diep water bereikt kan worden. Oppassen natuurlijk want de dikte kan van plaats tot plaats verschillen.

Vreemde luchtbewegingen vonden plaats tijdens de vorstperiode. Donderdag kwam de noordwestelijke stroming erin en bracht in het westen buitjes met regen, hagel en natte sneeuw. Op de koude grond ontstond ijzel, dus problemen met gladheid. Voor mijn deur op het trottoir ligt sinds eergisterenavond een ijslaagje. Intussen is de stroming zuidelijk geworden en is overal de middagtemperatuur weer iets lager geworden. In deze stroming was het weerbeeld wisselend en van regio tot regio verschillend in bewolking en temperatuur. Op de meeste plaatsen heeft het wel iedere nacht gevroren waardoor het ijs geleidelijk dikker is geworden. En nu is het zo ver: met de nodige voorzichtigheid kan morgen geschaatst worden op veel plaatsen. En zoals verwacht is het morgenavond en nacht gedaan met de vorst. Maandag stroomt beduidend zachtere lucht binnen met regen, die aanvankelijk weer tot ijzel kan leiden op zondagavond. De problemen zullen nu door de stijging van de temperatuur snel voorbij zijn.

Winterbulletin 4 (13-12-22); door Cees van Zwieten

Geblokkeerd

---

Na een nacht met matige vorst, met kampioen Twente met -9,4 , ligt er overal ijs. De dikte zal vari‘ren afhankelijk van de diepte van het water. De prognose van de ijsdikte is nauwelijks veranderd. Weerplaza geeft voor het midden van het land 8 cm op zondag en het KNMI 7 cm; geldig op diep water. Op plaatsen met ondiep water zal het eerder zo ver zijn. Zo meldde IJsclub Vlietland in Schipluiden vanochtend vroeg 25 mm ijs. En dat is iets meer dan de ijspluim van het KNMI aangeeft. We moeten nu nog aanzien of die koude nacht met matige vorst er vannacht wel is. Vooral in het zuiden van het land zal de vorst getemperd worden. In het noordoosten lijkt volop matige vorst waarschijnlijk. Wat deze ultra korte termijn betreft zien we morgen verder. Uit berichten die ik op het forum Weerwoord zag, maak ik op dat in het oosten van het land het ijs al 1 tot 1,5 cm dikker is. Dat betekent dat op ondiep water nu de 5 cm hier en daar al bereikt is en vannacht komt er nog iets bij. Voor diep water moeten we de ontwikkeling nog afwachten.

Na morgen zal op donderdag de vorst iets getemperd worden door een kort durende aanvoer van lucht uit het noordwesten. Dit zal overdag de temperatuur tot enkele graden boven 0 doen oplopen. Na donderdag ontstaat geleidelijk een zwak hogedrukgebied boven centraal Europa, waardoor de zwakke zuidoostelijke stroming weer terug keert. Daardoor zal vrijdag en zaterdag het ijs verder aangroeien en waarschijnlijk de grootste dikte op zondagochtend bereiken. Met diktes zoals boven volgens de pluimen aangegeven. Zeker op niet te diep water zal zaterdag en zondag geschaatst gaan worden. Morgen weten we meer. Een mooie winterweek, dat zeker, en het merkwaardige is dat we dit winterweer niet te danken hebben aan een sterke oostelijke stroming onder invloed van een Scandinavisch hoog, maar aan een afkoeling in midden Europa nadat vrij koude lucht over Europa vanuit het noorden tot noordwesten was binnen gestroomd. De krachtige hulp bij dat alles is het Groenlandse hogedrukgebied dat de straalstroom ver naar het zuiden heeft gedrukt en zo aanvoer van zachte lucht geblokkeerd heeft.

Winterbulletin 3 (12-12-22); door Cees van Zwieten

Genieten

---

In de verwachting voor de komende dagen is er weinig veranderd ten opzichte van gisteren. Verschillende druksystemen bevinden zich op afstand van ons land. Op dit moment veroorzaakt de depressie ten noorden van de Azoren bij ons een zwakke zuid- tot zoudoostelijke stroming. Hiermee wordt vrij koude lucht aangevoerd waarin het in de nacht en ochtend matig kan vriezen. Hier en daar in het oosten zal de -10 worden aangetipt. Verder in het midden van het land -5 tot -8. De straalstroom, die ons normaal gesproken van een stroom van depressies voorziet in dit jaargetijde, loopt erg zuidelijk en veroorzaakt vooralsnog geen dooi-aanval vanuit het westen. Dit hangt samen met een nog steeds aanwezig blokkerend hogedrukgebied boven IJsland en Groenland. Een depressie boven Wit Rusland diept uit en trekt naar het noorden. Dit systeem gaat zich verbinden met een ander lagedrukgebied, dat langs de Noorse kust naar het zuiden trekt. Het ziet er nu naar uit dat dit systeem ons donderdag een zwakke stroming van zee gaat brengen. Daardoor zal de temperatuur overdag een aantal graden boven 0 gaan komen, mogelijk tot +5.

Intussen is de ijsvorming op gang gekomen. Vandaag zag ik in mijn omgeving bijna overal ijs, na een korte vorstnacht (van 1 tot 9 uur) met een temperatuur tussen 0 en -3. Door de vrij droge lucht en gebrek aan instraling van de zon zal dit ijs, ondanks de +1 van vandaag geen last hebben gehad van dooi. Vannacht en morgenochtend zullen er pakweg 2 cm bij komen en in de nacht naar woensdag nog een iets van 1,5 cm. De Hellmannteller zal in midden Nederland dan ongeveer op 7 staan. Tot zover het vooruitzicht tot 3 dagen ver. Op donderdag gaat de temperatuur overdag aanmerkelijk boven 0 komen zodat de ijsgroei over dat etmaal nihil zal zijn.Donderdag nog geen schaatsen dus. Maar verder in de week?

De onzekerheid gaat na donderdag toenemen, maar de trend lijkt wel dat de temperatuur weer omlaag gaat. Op vrijdag, zaterdag en zondag gaat de ijsgroei verder wat resulteert in ijsverwachtingen voor het midden van het land die vari‘ren van 8 cm volgens Weerplaza (7 cm voor regio west) tot 6 cm volgens het KNMI (7,5 voor het noorden). Als die 8 cm van Weerplaza uitkomt zit er wel schaatsmogelijkheid in. De andere getallen hierboven geven aan dat er wel onzekerheid is. En die onzekerheid zit dan ook nog eens in de verwachtingsperiode tot 6 dagen vooruit. En dat is bij vorstensituaties te ver weg. Het kan nog tegen vallen of meevallen; dat zullen we in de loop van de komende dagen zien. Genieten is het nu van het prachtige winterweer, met of zonder schaatsen. Op de baan was het in ieder geval vanochtend steenkoud, als voorproefje op het mogelijke schaatsen op buitenijs.

Na donderdag gaat de stroming waarschijnlijk weer zwak aflandig worden. De periode met vrij koud weer zal wel geprolongeerd worden. De details zullen dan een groot verschil kunnen maken. In alle weermodellen zien we na zondag de stroming omgaan naar zuidwest waardoor de kou wordt opgeruimd.

Winterbulletin 2 (11-12-22); door Cees van Zwieten

Wachtstand

---

De eerste decade van december was vrij koud en er zullen nog een paar koude dagen bij komen. Hebben we hier iets aan als schaatsers? Zeker zal in het midden van het land hier en daar geschaatst gaan worden op ondiep water. Het grote werk zit er waarschijnlijk nog niet in. De vorst die de komende week verwacht wordt is daarvoor onvoldoende. Met minima tussen -5 en -8 en overdag temperaturen omstreeks 0 gaat er te weinig ijs komen in een dag of vier. Kijken we dan vooruit naar zondag 18-12, dan zien we in de ijspluim van het KNMI ongeveer 5 cm en in de ijspluim van Weerplaza 7 cm. Daarbij gaat het KNMI uit van twee meter diep water en Weerplaza van een meter. De puimen gelden voor midden Nederland; het zijn verwachtingen voor over een week en dus onbetrouwbaar.

Bij Groenland ligt nog steeds de kern van een krachtig hogedrukgebied en ver weg in Rusland ligt een ander hoog. Tussen deze twee systemen in is koude lucht uit de poolstreken over zee naar het zuiden gestroomd, waardoor in West Europa de temperaturen nu vrij laag liggen. Het Groenlands hoog heeft een uitloper over noord Scandinavie welke in de komende dagen wordt afgebroken. Een depressie ten westen van de Golf van Biskaje dringt iets op naar Europa waardoor met oostelijke wind drogere lucht gaat worden aangevoerd. Vanaf morgen (12-12) gaat de bewolking grotendeels verdwijnen en de nachtelijke temperatuur gaat flink onderuit. In een groot deel van het land is matige vorst waarschijnlijk in de nacht en ochtend van dinsdag en woensdag. Tegen die tijd heeft zich een ander lagedrukgebied ontwikkeld boven Scandinavie en Finland. In de dan ontstane situatie kan de kou zich bij veranderlijke wind nog een paar dagen handhaven.

Hoe staat het nu met de ijsvorming? Op basis van een schatting van de temperaturen volgens de pluim kom ik voor maandag op een bijdrage aan het koudegetal van 1, op dinsdag 3, op woensdag 2 of 3, donderdag 1 en vrijdag misschien weer 2. De verwachting is dan onzeker geworden en veel verder dan 10 punten kom ik niet. Als het flink meevalt, laten we zeggen een graad per dag, dan is het resultaat 14 punten. Dat alles voor het midden van het land; nog altijd te krap voor het grote buitenijs. Gunstig is in ieder geval de koude voorgeschiedenis en de lage zonnestand. Al met al blijf ik even in de wachtstand.

Het is wel een tijd geleden dat we voor half december de ijskansen aan de horizon zagen opdoemen. Toestanden zoals in 2010 hoeven we niet te verwachten. De kou begon toen in de laatste dagen van november en de maand december groeide uit tot een zeer koude met een gemiddelde van -1,1. December van dit jaar doet het wat rustiger aan en krijgt voorlopig het voordeel van de twijfel.

Winterbulletin 1 (7-12-22); door Cees van Zwieten

Probeersels

---

We kijken er niet meer van op: een warme en droge zomer. Ook dit jaar was dat weer het geval. Vanaf 6 september was de langdurige droogte voorbij terwijl de temperatuur langzaamaan inleverde. Oktober en de eerste helft van november waren zacht. De tweede heft van november was beduidend frisser, maar dat werd vooral veroorzaakt door die uitschieter op 19 en 20 november. De 20Ñste gaf op veel plaatsen matige vorst in nacht en ochtend en De Bilt had warempel de eerste bijdrage aan het koudegetal te pakken: 0,9.

Door de mondiale opwarming lijkt alles te verschuiven in het seizoen. Zo is de bladval tegenwoordig later dan 30 of 40 jaar geleden. De ontwikkeling van de winter op het continent lijkt zich ook later te voltrekken dan vroeger en ik heb het gevoel dat we nu (7 december) nog in de fase zitten die vroeger eind november viel. Al dagen kijken we aan tegen verwachtingen van temperaturen rond het vriespunt voor de komende dagen zonder dat het wil winteren. De situatie die ik nu op de weerkaarten zie zou toch een behoorlijke afkoeling moeten veroorzaken. Dat lukt vooralsnog maar mondjesmaat.

Kort geleden stond er een oostelijke stroming. Koud was het voor het gevoel wel, vooral op zondag 4 december met temperaturen iets boven 0 en een matige tot vrij krachtige oostenwind. Het was snel voorbij. Op dit moment is de stroming noordwestelijk en deze wordt veroorzaakt door een krachtig hogedrukgebied in de buurt van Groenland en een depressie boven Scandinavie en het Oostzeegebied. Dat staat garant voor een krachtige stroming vanuit het poolgebied, waarbij de lucht over zee wordt aangevoerd. Gevolg: vrij lage temperaturen en winterse buien.

ZoÕn situatie kan op termijn tot verdere afkoeling leiden. Prettige bijkomstigheid is dat het sneeuwdek boven midden Europa flink in omvang gaat toenemen. Het wachten is daarna wel op een gunstige stroming uit noordoost of oost. Of dat gaat lukken is nog zeer de vraag. Een mooie illustratie van de onzekerheid is het feit dat het Amerikaanse weermodel (GFS) over 9 dagen een hogedrukgebied intekent boven Scandinavie. Het Europese model (ECMWF) geeft dan juist een lagedrukgebied in die omgeving.

Ik moet zeggen dat ik het begin van deze maand wel waardeer. Zacht weer blijft uit en de vooruitzichten zijn gematigd gunstig, dat wil zeggen: voorlopig geen zacht weer en zelfs een dalende tendens in temperatuur. Een vorstperiode zie ik nog niet aangekondigd. Schaatsen op buitenijs zit er dus nog niet in. Wel op de baan en dat lijkt me wel nodig want deze winter is nu bezig met probeersels die zo maar ineens op echte kou kunnen uitdraaien. Uit bovenstaande is op te maken dat ik gematigd positief ben over deze winter. (Een winterverwachting van mijn kant is er nog niet; een verkorte vorm verschijnt binnenkort)

Winterbulletin 2 (11-12-22); door Cees van Zwieten

Wachtstand

De eerste decade van december was vrij koud en er zullen nog een paar koude dagen bij komen. Hebben we hier iets aan als schaatsers? Zeker zal in het midden van het land hier en daar geschaatst gaan worden op ondiep water. Het grote werk zit er waarschijnlijk nog niet in. De vorst die de komende week verwacht wordt is daarvoor onvoldoende. Met minima tussen -5 en -8 en overdag temperaturen omstreeks 0 gaat er te weinig ijs komen in een dag of vier. Kijken we dan vooruit naar zondag 18-12, dan zien we in de ijspluim van het KNMI ongeveer 5 cm en in de ijspluim van Weerplaza 7 cm. Daarbij gaat het KNMI uit van twee meter diep water en Weerplaza van ŽŽn meter. De puimen gelden voor midden Nederland; het zijn verwachtingen voor over een week en dus onbetrouwbaar.

Bij Groenland ligt nog steeds de kern van een krachtig hogedrukgebied en ver weg in Rusland ligt een ander hoog. Tussen deze twee systemen in is koude lucht uit de poolstreken over zee naar het zuiden gestroomd, waardoor in West Europa de temperaturen nu vrij laag liggen. Het Groenlands hoog heeft een uitloper over noord Scandinavi‘ welke in de komende dagen wordt afgebroken. Een depressie ten westen van de Golf van Bskaje dringt iets op naar Europa waardoor met oostelijke wind drogere lucht gaat worden aangevoerd. Vanaf morgen (12-12) gaat de bewolking grotendeels verdwijnen en de nachtelijke temperatuur gaat flink onderuit. In een groot deel van het land is matige vorst waarschijnlijk in de nacht en ochtend van dinsdag en woensdag. Tegen die tijd heeft zich een ander lagedrukgebied ontwikkeld boven Scandinavi‘ en Finland. In de dan ontstane situatie kan de kou zich bij veranderlijke wind nog een paar dagen handhaven.

Hoe staat het nu met de ijsvorming? Op basis van een schatting van de temperaturen volgens de pluim kom ik voor maandag op een bijdrage aan het koudegetal van 1, op dinsdag 3, op woensdag 2 of 3, donderdag 1 en vrijdag misschien weer 2. De verwachting is dan onzeker geworden en veel verder dan 10 punten kom ik niet. Als het flink meevalt, laten we zeggen een graad per dag, dan is het resultaat 14 punten. Dat alles voor het midden van het land; nog altijd te krap voor het grote buitenijs. Gunstig is in ieder geval de koude voorgeschiedenis en de lage zonnestand. Al met al blijf ik even in de wachtstand.

Het is wel een tijd geleden dat we voor half december de ijskansen aan de horizon zagen opdoemen. Toestanden zoals in 2010 hoeven we niet te verwachten. De kou begon toen in de laatste dagen van november en de maand december groeide uit tot een zeer koude met een gemiddelde van -1,1. December van dit jaar doet het wat rustiger aan en krijgt voorlopig het voordeel van de twijfel.

---

Oudere bulletins:

---

Kijk voor oudere bulletins in het Winterarchief.