Halfweg de winter.

Afgezien van wat wolkenvelden was het in het hele land mooi schaatsweer. Optimisten geloofden, dat het vandaag nog wel zou blijven vriezen. Helaas moeten we onder ogen zien dat de afbraak van deze vorstperiode is ingezet. De lucht is vochtiger geworden en de temperatuur ligt om 11 uur bijna overal boven 0. Alleen in het zuiden en uiterste oosten vriest het nog licht. In de loop van vandaag gaat de wind toenemen en de temperatuur iets verder omhoog. Daardoor wordt de kwaliteit van het ijs op de meeste plaatsen minder : door de dooi verzwakt het ijs ook van binnenuit. Waar gisteren veel mensen over zwakke plekken zijn gereden wordt het gevaarlijk. Mijn advies luidt : ga niet meer het ijs op.

We kunnen intussen de balans opmaken voor de eerste helft van de winter 2002-2003. We zagen twee vorstperioden, in een groot deel van het land met de lengte van ongeveer een week. In het noorden van het land duurden de vorstperioden traditiegetrouw iets langer. Zo zien we bij Eelde midden december een periode van 16 dagen met een gemiddelde onder 0; daarvan 9 ijsdagen. In diezelfde periode had De Bilt 6 dagen aaneengesloten gemiddeld onder nul waarvan 4 ijsdagen. Daarna nog twee losse vorstdagen. De tweede periode was iets sterker in de koudeproductie met in De Bilt 8 dagen met een gemiddelde onder 0, waarvan 4 ijsdagen.

Vandaag pakt een gedeelte van het land nog wel iets mee voor het koudegetal van de winter. Dit koudegetal volgens Hellmann wordt berekend door alle negatieve etmaalgemiddelden bij elkaar te tellen. Dat getal is ook een belangrijker maat voor het inschatten van de ijsaangroei. Voor de schaatsers dus een belangrijk gegeven; voor de aangroei van veel ijs is het wel gewenst, dat de koude in opeenvolgende dagen zit. Af en toe duikt ook weer het koudegetal volgens IJnsen op. In dit getal zitten verwerkt : vorstdagen (minimum onder 0), ijsdagen (max onder 0) en koude dagen met minimum onder -10. Die drie komen in een formule, waarin het aantal vorstdagen pas sterk meetelt als dit aantal zeer groot is. Zo wordt langdurig koud weer, afgezien van extreme kou, ook meegewogen. Koude dagen tellen zwaar mee. In één van de volgende bulletins kom ik nog terug op dat vorstgetal van IJnsen .

De huidige winter staat per 11 januari in De Bilt op een Hellmanngetal van 58,4. Daarmee scoort deze winter al kouder dan 54 winters van de 20-ste eeuw. Zou het bij deze vorst blijven, dan komt deze winter in de boeken als een normale winter. Komt er nog een zelfde bedrag bij, dan zitten we op 117; dat betekent een koude winter; we laten dan 78 zachtere winters van de 20-ste eeuw achter ons. Ik ben gewend om ook te vergelijken met de winters vanaf 1971; zoals ook het KNMI nu de normalen hanteert die uit de meetreeks 1971-2000 afkomstig zijn.
Het resultaat :
Bij koudegetal 58,4 : 20 winters zachter (62%)
Bij koudegetal 117 : 25 winters zachter (78%)
Ter vergelijking nog eens de koudegetallen van de afgelopen 5 winters :
respectievelijk 19,3 ; 47,7 ; 3,6 ; 27,7 en 21,6.

Tenslotte : alle gegevens betrek ik van de website van het KNMI (tenzij anders vermeld). Dit instituut blijkt daarmee te functioneren als een geweldige informatiebron. Als overheidsinstituut behoeft het KNMI kennelijk niet commercieel te werken, wat andere instituten zoals Meteoconsult en HWS wel doen. Ik zal me niet vergelijkenderwijs uitlaten over de weerberichten die de verschillende instituten dagelijks produceren. Ik wil maar even benadrukken, dat ik dankbaar gebruik maak van de enorme mogelijkheden die het KNMI via internet biedt.

Winterbulletin no. 29

Mooiste.

Met het ijs in zuidwest Nederland is het nog niet geweldig. Ik heb al meldingen gezien over bemaling uit de Alblasserwaard. (Ook uit Friesland trouwens) Dat is nog het gevolg van de overvloedige regenval eind december. Helaas leidt dit op sommige plaatsen tot zwakker of zelfs helemaal geen ijs. Diverse ijsmeldingen zijn te vinden via de IJsmeldcentrale op de site. Algemeen beeld voor Zuid Holland : nogal wisselend. Misschien is het morgen iets beter.De komende 36 uur kunnen ons nog winterweer brengen met vannacht weer matige, en in het oosten ook strenge, vorst. Volgens de laatste berichten kan het in het westen morgenmiddag wel licht dooien; dat is dan de aankondiging van echte dooi die zondag of maandag Europa binnendringt. Is dat het einde van de winter? Ik verwacht nog een derde vorstperiode, beginnend over tien tot 15 dagen; dat moet dan de mooiste worden.

Winterbulletin no. 28

Hoge druk.

Voor het ijs betekent dit, dat de verwachting van gisteren gehandhaafd kan blijven. Vandaag lijkt het me in het zuidwesten van het land nog niet erg betrouwbaar. Als je bekend bent met de situatie ter plaatse kan je wel hier en daar het ijs op. Met name daar, waar het dinsdagochtend al dichtgevroren was kan al voldoende ijs liggen. In het midden en oosten van het land is de situatie gunstiger, tenzij er een aantal centimeters sneeuw op het ijs ligt. In dat laatste geval is de ijsaangroei na de sneeuwval beduidend afgenomen.

Vrijdag zal er na een nacht met -6 ook in Zuid Holland geschaatst kunnen worden. Uitgaande van de grafiek van het KNMI komen we op 9 cm in het midden van het land. In Zuid Holland vertaal ik dat naar iets minder, zo'n 7 à 8 cm. Oppassen dus. Als de vorst ook in de nacht van vrijdag op zaterdag doorgaat, wat volgens het KNMI duidelijk het geval is, en de sneeuwval geen spelbreker wordt, dan zitten we zaterdag goed.

De weerkaart van vanochtend laat nog steeds dat hogedrukgebied bij Schotland zien. Zo lang het daar ligt, lijkt het allemaal goed te gaan voor de winterliefhebbers. Achter een depressie die over Scandinavië naar het zuiden trekt stijgt de luchtdruk weer, waardoor er een afzonderlijke kern van hoge druk gaat ontstaan. Het is niet te verwachten dat dit tot een sterk Scandinavisch hogedrukgebied zal leiden met nieuwe kouaanvoer. Wel kan het hele hogedrukgebied bij zijn reis naar het zuiden de kou bij ons nog even vasthouden in het weekend. Volgens alle prognoses is het na het weekend gedaan met de kou en krijgen we echt dooiweer met regen en wind. Daarna komt de winter waarschijnlijk nog een keer terug. Ik hoop op een echte vorstperiode die eind januari gaat inzetten.
(morgen weer een 1963 journaal)

Winterbulletin no. 27

Beschaatsbaar.

De komende dagen blijft het koud met meest matige vorst in de nacht en ochtend. Daarbij is het in het zuidoosten het koudst en is het noordwesten het meest gevoelig voor verzachting vanuit de Noordzee. Volgens de verwachting van vandaag gaat dat vrijdag al voorzichtig optreden in het uiterste noordwesten. Door verplaatsing van het hogedrukgebied bij Schotland naar het zuiden komt er een noordwestelijke stroming, die het hele land in het weekend dooi gaat brengen.

Hoe gaat het met het ijs? Het KNMI berekent voor het midden van het land op vrijdag 9 cm ijs; als we dat midden wat ruim nemen, ook naar het zuidwesten toe, dan kom ik op 7 tot 9 cm ijs. Als de nacht van vrijdag op zaterdag nog vorstig is, zijn de schaatscondities zaterdag goed voor een groot deel van het land. Zoals altijd kan het van streek tot streek verschillen en zal het ijs met name in het noordoosten al eerder beschaatsbaar zijn.

Winterbulletin no. 26

Handiger.

Hoe het verder gaat is natuurlijk nog niet zeker. Er bestaat een tendens tot naar noord of noordwest draaiende wind. Onder regie van een hogedrukgebied bij Schotland brengt dit dan verzachting aan het eind van de week. Ik reken in ieder geval op die verzachting, mogelijk met sneeuw, waardoor de kansen voor zaterdag op schaatsen minder groot zijn dan bv op donderdag of vrijdag. Kortom : onzekerheid voor het schaatsen in ZW-Nederland.

Dat hogedrukgebied bij Schotland, dat zagen we merkwaardig genoeg vorig jaar in een zeer vroeg stadium van de winter in december. Ik heb dat toen onhandig genoemd, omdat er nog veel te weinig kou in Europa aanwezig was. Nu is wat dat betreft de situatie veel gunstiger, wat betekent, dat de winter hiermee op termijn niet direct in gevaar is. Deze winter is wel eigenwijs, maar een stuk handiger dan zijn voorganger.

Winterbulletin no. 25

Op herhaling?

Winterbulletin no. 24

IJs.

Dit bericht bracht mij nog een incident in herinnering : het traditionele schansspringen in Garmisch Partenkirchen ging op 1 januari 1979 bij hoge uitzondering niet door. De dooi was daar gevolgd door zware ijzel, die de schans in een ijsbaan had veranderd. Op nieuwjaarsmorgen was het wel gaan sneeuwen, maar die sneeuw gleed er even gemakkelijk als een skiër vanaf : de schans was onbruikbaar.

Dit alles geeft mij de indruk, dat de strijd tussen zachte en koude lucht de komende dagen of weken gaat verscherpen. Dat kan leiden tot de door velen zo gewenste sneeuw, maar ook tot vorst. De computermodellen geven hierin op langere termijn nog geen duidelijke richting aan naar een pittige vorstperiode. Desalniettemin voorziet het KNMI vanaf zondag a.s. een vorstperiode van 5 à 6 dagen; het ijs zou dan weer tot 12 cm groeien. Mij lijkt dit wat voorbarig, maar we zullen zien wat de komende dagen voor ons in petto hebben.

Ik wens alle lezers een voorspoedig nieuwjaar en een koude winter.

Winterbulletin no. 23

Spel.

In 1962 zag het winterbeeld er heel anders uit. Na de mooie start voor de kerstdagen komen er steeds meer grimmige elementen in het winterbeeld. Somber weer, sneeuwval, wind en stuifsneeuw ; dat zijn de ingrediënten van de winter in deze decemberdagen van 1962.

Winterbulletin no. 22

Iets kouder?

Deze ontwikkeling kan gepaard gaan met winterse neerslag, te meer daar de grens tussen koude en zachte lucht niet ver van ons land zal liggen. Over koude lucht gesproken : Marion de Hond bij het NOS-journaal sprak van "iets koudere lucht". Dat het verder naar het noordoosten bitter koud is, daarover laat ze de kijker in het ongewisse; wel mochten we weer vernemen over buien bij Corsica en in het westen van Turkije. Zou ze daar van houden? Bitter koud is het zeker in Finland vanochtend met in het noorden en oosten op grote schaal rond -35.

Winterbulletin no. 21

Vermoeden.

Iedere dag loop ik de uitdraaien van de computermodellen weer even door. Dan zie ik ook vandaag nog geen duidelijke richting in de ontwikkelingen. Ik heb gemerkt, dat sommigen de moed al beginnen op te geven. Dat krijg je, als je je gek laat maken door iedere winterse weerkaart die een computermodel produceert, om vervolgens een of meer dagen later diep teleurgesteld te zijn. Wat ik in de kaarten nu zie, is de tendens om het op termijn iets anders te gaan aanpakken. Met op termijn bedoel ik dan over ongeveer twee weken. We zitten dan al weer goed in januari. Dat andere zit hem dan in nieuwe hogedrukimpulsen vanuit de poolzee en de omgeving van Groenland. Als dit inderdaad tot een nieuwe koudegolf gaat leiden, dan zitten we wat mij betreft goed op schema. Ik heb begin december al het vermoeden uitgesproken, dat het ook wel nog langer kan duren, tot rond 20 januari, voor de winter terug keert.

Met kerst 1962 was het wel anders. Die winter pakte het toen verbluffend sterk aan en gaf daarmee (achteraf gezien) zijn visitekaartje af. Het zou tot maart nauwelijks meer dooien.